هشدار درباره پیامدهای کودک همسری؛ فقر عامل تبدیل ازدواج به تجارت نشود - بانیما

سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفت وگو با پانا با اشاره به اینکه یکی از مهمترین دلایل اتفاق کودک همسری به فقر فرهنگی و اقتصادی باز می شود، اظهار کرد: کودک همسری موضوعی حساس در جوامع مختلف است. در عین حال بخش مهمی از ازدواج درک متقابل است، بنابراین در فرآیندهای مطالعاتی، فاصله سنی پنج سال را بین مرد و زن پذیرفته ایم. همچنین این فاصله سنی در جامعه نیز معمول است اما وقتی این فاصله زیاد می شود و یک پیرمرد با یک دختر جوان یا یک بچه زیر سن بلوغ ازدواج می کند قطعا زندگی کیفیت لازم را نخواهد داشت. نتیجه چنین ازدواجی نارضایتی، نبود درک متقابل، ضعف توانایی در پاسخگویی به نیازهای طرفین است ضمن اینکه لزوما نمی توان گفت کسی که در سن پایین است آسیب می بیند بلکه شخصی که در سن بالا است نیز آسیب پذیر می شود.

وی با اشاره به اینکه بلوغ فقط منتهی به بلوغ جنسی نمی شود و بلوغ فکری در هنگام ازدواج بسیار مهمتر است، گفت: واکنش های جامعه به کودک همسری به منزله مقابله با امر ازدواج و افزایش جمعیت نیست بلکه جامعه به خانواده و جمعیت با کیفیتی که به بلوغ فکری رسیده است، نیاز دارد.

موسوی چلک در ادامه گفت: اگر افراد هنگام پذیرفتن نقش های جدید، مهارت و دانش لازم را نداشته باشند به خود، دیگران و جامعه آسیب می رسانند. در گذشته چتر حمایت خانوادگی بر سر نو عروس و داماد گسترده بود اما اکنون نیازها، مطالبات و ساختار خانواده همانند گذشته نیست. به دلیل اقتضای جامعه کنونی، ازدواج مناسب و به هنگام در سنی رخ می دهد که فرد بتواند نقش های جدید را به درستی ایفا کند، مطالبات به حقی داشته باشد. زیرا عوارض ازدواج نامناسب به شکل طلاق، خشونت خانگی و روابط فرا زناشویی خود را نشان خواهد داد.

وی ادامه داد: نمی توان زمان را برای فردی که کودکی را تجربه نکرده است و به واسطه ازدواج مجبور به قبول نقش های جدید شده است بازگرداند. نقش های اجتماعی مختلفی که کودک می توانست آنها را بپذیرد اما نقش های جدید مانع آن می شود که این نقش ها سبب آسیب رسیدن به کودک می شود.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تاکید کرد: نمی توانیم به عقب بازگردیم و گذشته را بازسازی کنیم بنابراین آسیب های وارده در جای خود باقی می مانند. گاهی عمق آسیب ها بسیار زیاد می شود، آن قدر زیاد که منجر به اقدام به خودکشی، روابط فرازناشویی و موارد دیگر می شود. باید بدانیم عوارض ناشی از کودک همسری فقط به فرد نمی رسد بلکه خانواده و جامعه به طور مستقیم و غیرمستقیم از عوارض آن در امان نمی مانند.

موسوی با بیان اینکه فردی که خود کودک است، نمی تواند نقش یک مادر خوب را برای کودک دیگری ایفا کند، گفت: اگر طلاق هم به این شرایط اضافه شود، فرزند تازه متولد شده شرایط دشوارتری را تجربه می کند. قطعا فقدان و ضعف توانایی در مدیریت چنین شرایطی ممکن است عوارضی ماندگار در فرد به وجود بیاورد. این مادر نمی تواند به درستی فرزندش را تربیت کند بنابراین عوارض آن به جامعه باز می شود. ممکن است عوارض سرخوردگی ها آنی نباشد و در آینده به شکل های مختلف بروز کند. ضمن اینکه این کودک سرمایه کشور است و این سرمایه ارزشمند را از دست می دهیم.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران حرکت به سمت نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی را گامی موثر در فقرزدایی مطرح نمود و گفت: فقر عوارض زیادی دارد و کرونا زخم فقر را عمیق تر کرد. فقرا بیشتر از همه از کرونا آسیب دیدند. برای جلوگیری از عوارض ناشی از فقر در خانواده های فقیر، چاره ای جز این نداریم که به سمت اجرای نظام چند لایه تامین اجتماعی برویم و با قوانین مختلف از جمله قانون جامع ساختار نظام تامین اجتماعی، قانون احکام دائمی برنامه توسعه و قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، افراد را بر اساس نیازهایشان به موقع شناسایی و مساعدت کنیم. باید با حمایت اجتماعی و بیمه های اجتماعی آن ها را کمک کنیم. نباید بگذاریم تا فقر عاملی برای تبدیل ازدواج به تجارت شود.

وی با بیان اینکه جبران عواقب کودک همسری کاری بسیار زمانبر است، گفت: آموزش و پرورش بهترین بستر برای ارتقاء سواد اجتماعی در جامعه است. با توجه به اینکه مهدکودک ها و پیش دبستانی ها نیز به آموزش و پرورش واگذار شده است این نظام 14 سال با جمعیت حدودا 13 میلیونی دانش آموزان سر و کار دارد. این به معنای آن نیست که سایر ظرفیت ها را فراموش کنیم اما محوری ترین و کلیدی ترین ظرفیت برای افزایش سواد اجتماعی آموزش و پرورش است.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درخصوص اهمیت سواد اجتماعی از سوی خانواده ها تاکید کرد: سواد اجتماعی به داشتن اطلاعات و مهارت های لازم برای داشتن یک زندگی مطلوب و چگونگی ارتقا سلامت روانی باز می شود. سواد اجتماعی افراد را نسبت به حقوق خود و حقوق دیگران واقف می کند. ضمن اینکه مهارت های ارتباطی را آموزش می بینند و می توانند در عمل از آن بهره ببرند.

موسوی چلک گفت: سه ضلع دانش آموز، اولیای دانش آموز و اولیای مدرسه نقش مهمی در فرآیند ارتقاء سواد اجتماعی دارند. زمانی که دانش آموز به بلوغ می رسد، شناخت آسیب های روانی-اجتماعی، آشنایی با منابع اجتماعی، آشنایی با حقوق دیگران و از این دست موارد می تواند بسیار کمک کننده باشد. بخشی از سواد اجتماعی به خانواده و حقوق اعضای خانواده اختصاص دارد مثل مهارت های همسرداری و مهارت های فرزندپروری که وقتی خانواده این مهارت ها را فرا می گیرد آن را نسل به نسل منتقل می کند. همچنین وقتی یک معلم را آموزش می دهیم حداقل 30 سال این آموزش را با خود دارد و به دانش آموزان منتقل می کند.