شاخص سهام 13 هزار واحد صعود کرد؛ دو اهرم جدید چرخش بورس - بانیما

نماگر اصلی این بازار طی معاملات روز سه شنبه رشد 14 کانالی را تجربه کرد و ضمن جبران افت خود در معاملات روز دوشنبه، برای اولین بار به ارتفاع 583 هزار واحدی دست یافت. چرخش بسیار جدی معاملات دیروز را می توان نتیجه عوامل عمده ای چون رشد معنادار قیمت فلزات و نفت در بازار دنیای و نیز انتشار خبر کاهش نرخ سود بانکی دانست.

همین دو خبر کافی بود تا پول های پارک شده در پشت درهای سهام با قدرت وارد میدان شوند و صف های طویلی را در مقیاس گسترده در بازار رقم بزنند. حتی انتظار فشار فروش به منظور تامین نقدینگی مورد نیاز برای عرضه اولیه چهارشنبه هم در حجم زیاد تقاضا تحلیل رفت. در این میان، عدم اختلال در سامانه مرکزی معاملات هم به معامله گران اطمینان بیشتری برای حضور در خرید بخشید و پازل رشد شاخص و ثبت رکورد جدید را تکمیل کرد.

عبور بی امان از عرضه اولیه

اشتهای سیری ناپذیر پول های جدید در بورس تهران را طی روزهای اخیر می توان در اوج گیری ارزش معاملات و تداوم مشارکت سرمایه گذاران خرد مشاهده کرد. دیروز هم مانند روزهای یکشنبه و دوشنبه شاهد عبور ارزش معاملات خرد از مرز 5 هزار میلیارد تومانی و ثبت عدد 5 هزار و 450 میلیارد تومانی برای بورس تهران بودیم. میزان جابه جایی سهام در کنار وسعت و شدت رشد قیمت ها نشان داد که تقاضا قصد عقب نشینی از معاملات را ندارد و همچنان در محدوده های مثبت و منفی درحال تکاپو برای خرید سهام است. حتی انتظار فشار عرضه در روز گذشته هم به علت موج قوی تقاضا و نیز به لطف تغییر معادلات حاکم بر ارزش گذاری سهام (که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد) به چشم نیامد و اثرگذار ظاهر نشد. در واقع، فعالان بورسی معاملات روز گذشته را در شرایطی آغاز کردند که برخی از فعالان و تحلیلگران بورسی انتظار موج فروش و فشار بر قیمت ها را داشتند. این طیف عرضه اولیه سهام شرکت سرمایه گذاری صبا تامین که یکی از عرضه های نسبتا بزرگ بازار سهام دانسته می شود را عامل در این جهت عنوان کردند. طبق روال معمول با هر عرضه اولیه ای در بازار تا حدی قیمت ها تحت فشار قرار می گیرند. این موضوع عمدتا به دلیل نیاز اهالی بازار به تامین نقدینگی ارزیابی می شود. اما روز گذشته چنین انتظاری با واقعیت معاملات منطبق نشد و بر خلاف تصور برخی از فعالان سهام، قیمت ها با قدرت به راستا صعودی بازگشتند.

از آخرین عرضه اولیه در بازار سهام یعنی از 21 اسفند سال قبل 13 روز کاری می گذرد. در موج عرضه های اولیه های اسفندماه، مستعدترین نماد برای جذب حجم بالای تقاضا نماد معاملاتی شگویا در فرابورس بود که بیش از 900 میلیارد تومان از نقدینگی موجود را جذب کرد و طی 13 روز معاملاتی گذشته هم مدام با صف خرید همراه بود. حال، عرضه اولیه دیگری در نماد صبا در راه است (امروز چهارشنبه 20 فروردین) که برای مشارکت در آن و خرید کل این عرضه به 1800 میلیارد تومان نقدینگی نیاز است. انتظار می رفت این عرضه نسبتا بزرگ، نه تنها در جذب منابع قوی تر از سایر عرضه اولیه های اخیر عمل کند بلکه موج موقتی از فشار فروش در بازار سهام را به وجود بیاورد. یعنی دست کم در معاملات روز سه شنبه شاهد فشار نسبی عرضه به عنوان مانع رشد قیمت ها باشیم. اما چنین اتفاقی رخ نداد. به نظر می رسد حجم زیاد پول های در گردش در تالار سهام امکان چنین فشاری را به فروشندگان بالقوه نداده است. واقعیت این است که ارزش معاملات در کل بازار سهام (بورس و فرابورس) افزایش چشمگیری داشته است. در 5 روز کاری اخیر به طور متوسط 8100 میلیارد تومان سهم در مقیاس روزانه در بین فعالان بورس و فرابورس دست به دست شده است. این عدد برای مدت مشابه سال قبل به زحمت به رقم 1100 میلیارد تومان می رسد. همچنین میزان ورودی پول ها که در تغییر مالکیت بین معامله گران حقیقی و حقوقی منعکس می شود، نشان می دهد که طی این مدت بیش از 3700 میلیارد تومان پول از سوی فعالان حقیقی وارد جریان معاملات بورس و فرابورس (به استثنای بازار پایه) شده است. این درحالی است که در بازه زمانی مشابه سال قبل این عدد معادل 190 میلیارد تومان بوده است. مقایسه این اعداد به خوبی نشان می دهد که بازار سهام با چه تحول شگرفی طی این مقطع زمانی رو به رو شده و برای فروخواباندن عطش تقاضا به چه عددی از عرضه جدید نیاز است. پس از این منظر به خوبی می توان دریافت که چرا عرضه اولیه ای با ارزش 1800 میلیارد تومان تاثیر چندانی در جریان معاملات و فرایند قیمت ها طی روز گذشته نداشت. البته رفع موقت مسائل فنی و عدم اختلال در سامانه مرکزی معاملات هم در جلب اطمینان بورس بازان و تقویت تقاضا موثر بود.

پدیده نادر صف خرید در غول های کالایی

به طور معمول تشکیل صف در بورس تهران منحصر به سهام شرکت هایی است که از حیث شناوری و حجم کل سهام و همچنین تعداد بازیگران جزو کوچک ترهای بازار به شمار می فرایند. در واقع، هر چه عمق معاملاتی یک سهم کمتر باشد، طول دوره صف نشینی و التهاب قیمت در آن در جریانی معکوس قرار می گیرد و بنابراین، ادامه دارتر است. به بیان روشن تر، وجود صف با عمق معاملاتی سهم رابطه معکوس دارد. به همین دلیل، در سهام شرکت های بزرگ کالایی، کمتر شاهد شکل گیری صف یا تداوم آن هستیم. اما روز گذشته بر خلاف فرایند معمول بازار، شاهد تشکیل صف های طویل در نماد شرکت های بزرگ کالایی از جمله فارس، فولاد، فملی و کگل به عنوان کنندگان سه گروه بزرگ بازار بودیم. در واقع، دیروز بازار یک بار دیگر سنت معاملاتی روزهای اخیر را شکست و سهام غول ها را از میانه معاملات به سمت صف خرید برد. فشار بازار دنیای عاملی بود که سهم کالایی را تحت الشعاع خود قرار داده بود. با وجود این، دریافت سیگنال های مثبت از بازار دنیای سبب شد تا غول ها هم به جمع سبزپوشان بازار بپیوندند و بخشی از جاماندگی بسیار جدی خود با نماد شرکت های کوچک و متوسط را جبران کنند. با وجود این، همچنان فرایند بزرگ ترهای بازار از حیث شتاب و میزان بازدهی قابل مقایسه با کوچک تر ها نیست که دلایل خاص خود را دارد.

احیای امید در بازار دنیای

بازار دنیای روز سه شنبه سیمای نسبتا متفاوتی نسبت به هفته های اخیر داشت. علاوه بر بهای نفت، قیمت فلزات هم طی معاملات دیروز رشد قابل توجهی را ثبت کردند. بهای هر بشکه نفت برنت تا لحظه تنظیم این گزارش افزایشی بیش از 4/ 2 درصد را به نمایش گذاشت و در بازار فلزات هم شاهد ارتقای 7/ 3 درصدی قیمت مس به عنوان کننده صنعت فلزات و 2/ 2 درصدی بهای هر تن فلز روی بودیم. از طرفی شاخص های سهام هم چه در آمریکا و چه در آسیا طی این دو روز، به خصوص در روز گذشته، راستای صعودی طی کردند. شاخص های بورس نیویورک شامگاه دوشنبه جهش قابل توجه 7 تا 8 درصدی را ثبت کردند و موج مثبت خود را به بازگشایی بازارهای آسیایی در روز سه شنبه فرستادند. این موج مثبت در بازار دنیای را غالبا باید به اخبار اقدامات مقابله ای در برابر ویروس کرونا مرتبط دانست. در واقع، کاهش نرخ ابتلا به این بیماری در اروپا و آمریکا مهم ترین عامل احیای امید در بازار دنیای و رشد قیمت ها به شمار می رود. در عین حال، بهای نفت هم علاوه بر این موضوع به کاهش تولید از سوی تولیدکنندگان عمده هم امیدوار به نظر می رسید. منابع رویترز دیروز اعلام کردند که روسیه و عربستان روز پنج شنبه بر سر کاهش تولید موافقت خواهند کرد و این سیگنال که مشروط به همکاری آمریکا شده به تقویت مضاعف قیمت نفت در روز گذشته کمک کرد. حتی نوسان شاخص دلار در اوج سه ساله هم نتوانست فشار چندانی بر قیمت کامودیتی ها بیاورد. می دانیم که کامودیتی ها غالبا با دلار قیمت گذاری و معامله می شوند و هر گونه رشد دلار می تواند باعث فشار بر قیمت این مواد خام شود. تزریق گسترده پول از سوی فدرال رزرو هم که معمولا ارزش دلار را پایین می آورد، اکنون به دلیل تضعیف جفت ارزهای عمده مانند پوند و یورو، در شاخص دلار انعکاس چندانی نداشته و بیشتر به شکل رشد تقاضای اسمی در قیمت ها تبلور یافته است.

شارژ سهام از راستا نرخ سود؟

از ابتدای این هفته انتشار نامه ای مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی در بین محافل بورسی دست به دست شد و اغلب فعالان بازار به اثرات مثبت این سیاست انبساطی بر ارزش کل بورس تهران اشاره کردند و آن را عامل عمده رشد قیمت ها دانستند. دنیای اقتصاد روز گذشته خبر غیررسمی کاهش نرخ سود سپرده بانک ها را تایید و تصویب آن را منوط به امضای رئیس کل بانک مرکزی دانست. طبق این خبر نرخ سود سپرده قرار است از محدوده 20 درصد برای بنگاه ها به 15 درصد محدود شود و برای افراد حقیقی بین 15 تا 5/ 17 درصد شناور شود. به لحاظ تئوریک، نرخ سود سپرده بانکی به عنوان نرخ سود کم ریسک، در تمام دنیا یکی از مبانی مهم ارزش گذاری سهام تلقی می شود. در واقع، تحلیلگران براساس درجه ریسک بازارها، حد پایین کسب سود سالانه در سهام را نرخ سود سپرده بانکی در نظر می گیرند و آن را با میزانی از صرف ریسک برای سهام جمع می زنند و در نتیجه سهام ارزان یا گران را درجه بندی می کنند. بر این اساس، اگر تا پیش از این حداقل نسبت قیمت به درآمد برای یک سهم بر مبنای نرخ سود سپرده 20 درصدی 5 واحد بود، این نسبت با کاهش نرخ سود بانکی به 15 درصد، به 7/ 6 مرتبه صعود می کند و به این ترتیب، رشد قیمت سهم توجیه پذیر می شود. این برداشت یا این توجیه در شرایطی درست است که قیمت ها در سطوح تعادلی خود و براساس ملاک های ارزشیابی کلاسیکی مثل سودآوری و نسبت قیمت به درآمد معامله شوند. اما معاملات بورس تهران مدت هاست که از الگوهای کلاسیک ارزش گذاری خارج شده و عملا این نسبت نمی تواند توجیه کننده سطوح قیمت کنونی و محرک سهام باشد. بسکمک از سهم ها در شرایط فعلی با نسبت های بالای 10 تا 30 مرتبه درحال معامله هستند و از این منظر نمی توان توجیهی برای رشد سهام تراشید. در عین حال، می توان تاثیر کاهش نرخ سود را از دریچه دیگری نگریست. در واقع، کاهش نرخ سود می تواند از مجرای آزاد کردن منابع مالی از بانک ها، جریانی از پول را فارغ از ملاک های کلاسیک روانه بورس کند و موج دیگری از صعود سهام را به دنبال داشته باشد.