کره جنوبی چطور 53 سال رابطه با ایران را نادیده گرفت؟ - بانیما

حسن روحانی روز آدینه در گفت وگوی تلفنی که عبدالناصر همتی داشت، با انتقاد از مسدودسازی منابع بانک مرکزی ایران توسط کره جنوبی که با تبعیت از سیاست های ضدانسانی دولت آمریکا و در چارچوب فشار حداکثری آنها به ملت ایران اجرا شده است، به رییس کل بانک مرکزی دستور داد با همکاری وزارت امور خارجه موضوع را به وسیله سیاسی دوجانبه و جهت حقوقی، نهادهای مالی و مجامع بین المللی مورد پیگیری قرار دهد.

رییس جمهور در این گفت وگو، ممانعت کره جنوبی در استفاده ایران از منابع بانک مرکزی برای خرید کالاهای اساسی، دارو و اقلام انسان محبت آمیز را پذیرفتنی ندانست و گفت ایران انتظار دارد دولت کره جنوبی هرچه سریع تر این محدودیت را برطرف کند.

این دستور در حالی مطرح می شود که از حدود یک ماه پیش، زمزمه های گلایه و انتقاد تهران نسبت به رفتار سئول بابت پس ندادن پول های ایران و رفتارهای غیردیپلماتیک و غیرسازنده این کشور، هر روز بلند و بیشتر از قبل می شود و ایران که در یکسال و نیم گذشته کوشش نموده با رایزنی و گفت وگو بتواند ماجرا را ختم به خیر کند، اینک می خواهد با پیگیری های حقوقی و رسانه ای کردن موضوع مطالبات خود را دریافت کند.

کوشش کره برای نزدیکی با ایران

با دستیابی ایران و شش قدرت دنیای به توافق درخصوص موضوع هسته ای که به برطرف تحریم ها علیه ایران در زمینه های مختلف از جمله خرید و فروش نفت ایران منجر شد، کره ای ها از جمله کشورهایی بودند که خود را مشتاق به همکاری با ایران در عرصه های مالی نشان دادند و کوشش کردند با نزدیک تر کردن روابط سیاسی، روابط تجاری دو کشور وارد مرحله جدیدی شود. به همین منظور پارک گئون هی رییس جمهور وقت کره جنوبی در اردیبهشت 1395 به تهران سفر کرد و 19 سند همکاری با حضور روسای جمهور دو کشور امضا شد.

با برطرف تحریم ها و سفر عالی ترین مقام کره جنوبی به تهران، کره ای ها که یکی از بزرگترین مصرف نمایندگان انرژی در دنیا هستند، به یکی از عمده ترین مشتریان نفت ایران تبدیل شدند. روابط تهران و سئول البته در موضوع خرید نفت ایران باقی نماند و بسیاری از شرکت ها و صنایع کره ای با توجه به ظرفیت های عمده ایران از جمله بازار 80 میلیونی و قابلیت تبدیل شدن ایران به هاب منطقه، فرصت را برای حضور و سرمایه گذاری در ایران مهیا دیدند؛ به گونه ای که صنایع مرتبط با لوازم خودروسازی، گوشی های تلفن همراه و لوازم خانگی همکاری هایشان را با شرکت های همتای خود در ایران شروع کردند.

با وجود شروع این همکاری ها و سابقه تقریبا مثبتی که از کره ای ها در ذهن ایرانی ها بود، فرایند سازنده همکاری ها توسط کره ای ادامه نیافت. داستان بدعهدی کره جنوبی نسبت به ایران به خروج ایالات متحده از توافق هسته ای برمی شود. با شنیدن نخستین زمزمه های خروج آمریکا از برجام، ابتدا شرکت ها و صنایع کره ای همکاری هایشان را با طرف ایرانی تقلیل دادند و پس از اقدام ترامپ در پاره کردن برجام، آنها برای همیشه ایران را ترک و همکاری هایشان را خاتمه دادند.

اما خروج این شرکت ها و صنایع از ایران و خاتمه دادن به همکاری ها، انتهای بدقولی کره ای ها به ایران نبود. کره ای ها که در طول چند سال گذشته نفت ایران را به میزان بسیار زیاد خریداری نموده بودند، پولی برای خریدهایشان نپرداختند و با وجود رایزنی های فراوانی که مسئولان وزارتخانه های امور خارجه، نفت و بانک مرکزی با مقامات این کشور انجام داده اند، کماکان حاضر به پرداخت بدهی هایشان نیست و پول ایران در سئول بلوکه باقی مانده است.

بهانه کره ای در صاف نکردن بدهی هایشان چیست؟

کره ای ها از زمان خروج آمریکا از برجام، مدعی اند با کاخ سفید برای تداوم همکاری ها و پرداخت پول های ایران در حال رایزنی هستند، با گذشت بیش از دو سال، هیچ نشانه ای را مبنی بر عزم و اراده سئول برای پرداخت بدهی هایش به تهران از خود نشان نداده اند. آنها همچنان مدعی اند آمریکا مانع از انتقال پول ها به ایران است و عدم همکاری بانک ها و ترس آنها از واشنگتن را دلیلی برای عدم صاف کردن بدهی هایشان عنوان می نمایند.

آنها در گفت وگوهایی که دارند به صورت غیرمستقیم به روابط سئول و واشنگتن اشاره نموده و پیمان های راهبردی میان دو کشور و وجود داشتن خطری به نام پیونگ که از سلاح هایی نظیر بمب اتمی و بمب هیدروژنی برخوردار است را عاملی می دانند که مجبور به تن دادن و گردن نهادن به خواسته های ایالات متحده عنوان می نمایند.

این مسئله نشان از آن دارد کره جنوبی روابط خود با دیگر کشورها از جمله ایران را به مناسبات یکطرفه و یکجانبه خود با آمریکا پیونده زده و پرداخت حقوق دیگر کشورها را - از جمله جمهوری اسلامی را - قربانی رویکرد خصمانه دونالد ترامپ علیه ایران نموده است.

ایران برای پس دریافت بدهی هایش چه نموده است؟

هفت تا 9.5 میلیارد دلار، میزان بدهی ای است که تخمین زده می شود ایران از کره ای ها طلبکار است و از سوی دیگر، به نظر می رسد این رقم، بالاترین میزان پولی باشد که ایران در کشورهایی دارد که با آنها تا پیش از برجام مبادله مالی داشته است. بی اعتنایی و بی توجهی مقامات کره جنوبی برای پرداختن پول ایران و فرار کردن آنها در پشت بهانه ای به نام مخالفت آمریکا با پرداخت پول ایران و میزان بالای این بدهی، موضوعی نبود که موجب شود تهران به همین سادگی از کنار آن عبور کند.

در این چارچوب، کوشش های تهران برای آزادسازی این پول از بیش از یکسال و نیم پیش شروع شده و همچنان هم ادامه دارد. در این مدت هم ایران برای آنکه بتواند به دارایی های خود دست پیدا کند، طیف متنوعی از پیشنهادات را در مقابل میز کره ای ها قرار داده است. برگرداندن پول بلوکه شده یا خرید تجهیزات فنی و صنعتی (از نوع غیرتحریمی) ایران به همان میزان، دو راه چاره اولیه ای بود که مقامات ایرانی به کره ای ها دادند.

با آنکه سئول به تهران بارها وعده داده پول ایران را پس خواهد و اقدام به تسویه حساب می نماید، اما رایزنی های متعدد مقامات ایرانی و پیشنهادات متنوع خرید محصولات از تجهیزات فنی و مهندسی تا خرید دارو و محصولات بهداشتی و درمانی هیچ کدام به سرانجامی نرسید و در هر پیگیری، مقامات کره جنوبی مدعی شدند پول ایران به دو حساب بانکی در دو بانک کره ای واریز شده که به خاطر تحریم های آمریکا علیه ایران، امکان انتقال آن به بانک مرکزی ایران نیست. با این حال آنها مدعی شدند در حال مشورت با واشنگتن برای پیدا کردن راهی برای پرداخت این پول به تهران هستند.

با شیوع ویروس کرونا، مقامات کره جنوبی مدعی شدند که ایالات متحده با پیشنهاد این کشور برای ایجاد سازوکاری برای انجام مبادلات بشرمحبت آمیز همانند کانال سوئیس موافقت نموده اند اما با وجود سروصدای کره ای ها برای تشکیل سازوکار بشرمحبت آمیز، آنها تنها به میزان 500 هزار دلار از پول ایرا را آن هم به صورت کالای بشرمحبت آمیز به ایران فرستادند. مسئله ای که با کنایه سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه به چشم بادامی ها نیز همراه بود و او در این باره گفت: زحمت کشیده اند. ما چیزی حدود دو سال با کره جنوبی مذاکره داشتیم ولی کره ای ها در این زمینه به آمریکایی ها گوش می دهند و برای پرداخت بدهی شان منتظر پاسخ مثبت آمریکا بودند.

سئول برای پرداخت پول تهران تا به امروز چه نموده است؟

کره جنوبی از جمله کشورهایی بود که در زمان اعلام لغو تعلیق تحریم های ایران از سوی ایالات متحده توانست مجوزهای لازم را برای خرید نفت ایران دریافت کند اما آنالیز ها نشان می دهد سئول از همان زمان نه تنها راه چارهی برای پرداخت پول تهران نداشت بلکه سریعا به دنبال پیدا کردن جایگزین ایران هم بود و به همین خاطر، ایالات متحده که این روزها به یکی از بزرگترین صادرنمایندگان نفت شیل تبدیل شده، توانست به بازار تامین انرژی کره جنوبی راه پیدا کند.

با این وجود، کره ای ها همچنان می گویند مشغول رایزنی با آمریکایی ها هستند تا راه چارهی برای پرداخت پول به ایرانی ها پیدا نمایند. موضوعی که پس از گذشت دو سال نشان می دهد آیا آنها از توان و قدرت لازم برای متقاعد کردن آمریکا برخوردار نیستند یا در صداقت آنها تردیدهای جدی وجود دارد. از سویی، در حالی که سازمان بهداشت دنیای و کشورهای مختلف دنیا - حتی متحدان نزدیک ایالات متحده - خواستار برطرف تحریم های ایران حداقل در دوره شیوع کرونا شده بودند، سئول ساکت بود.

چشم بادامی ها حتی پس از چراغ سبز ایالات متحده برای ایجاد یک سازوکار بشرمحبت آمیز با ایران، برای راه اندازی این کانال تجاری هم از خود تعلل نشان دادند و اقدامات کافی برای جلب نظر ایران را انجام ندادند. در واقع، آنها پس از رسانه ای شدن رایزنی های ایران و جدی تر شدن تهران برای پیگیری های حقوقی علیه سئول، اقدام به ارسال تعداد محدودی از تجهیزات پرشکی و دارویی به ایران به مبلغ 500 هزار دلار شدند؛ موضوعی که می توان از آن به عنوان اقدامات قطره چکانی کره در برابر ایران نام برد.

چوب حراج برای 53 سال مراوده و همکاری

محصولات کره ای اعم از خودرو تا لوازم خانگی و گوشی های تلفن همراه، همیشه سهم بسزایی در بازار ایران داشته اند. استقبال خانواده های ایران از محصولات کره ای، کیفیت تقریبا خوب و قیمت نسبتا مناسب تر آنها نسبت به نمونه های مشابه خارجی و ذهنیت مثبت نسبت به این کشور موجب شده بود تا مناسبات تهران و سئول از زمان شروع روابط تا به امروز یعنی از سال 1967 میلادی همیشه رنگ و بویی مالی و مبتنی بر همکاری و مبادلات تجاری باشد. کره ای ها هم همیشه از خریداران پروپاقرص نفت ایران بوده اند به گونه ای که پس از بحران نفتی سال 1973 و افزایش قیمت نفت از بشکه ای سه به 12 دلار، دو کشور برنامه هایی را برای افزایش حجم مبادلات امضا کردند. بر اساس این توافق قرار بود در یک دوره پنج ساله حجم مبادلات تجاری تا سال 1980 به دو میلیارد دلار برسد.

روابط مالی در سایه احتیاج کره جنوبی به نفت ارزان و باکیفیت ایران تا سال 2008 ادامه داشت. حتی در آن دوران هم که قطعنامه های تحریمی علیه ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل صادر می شدند، توافقی به ارزش 10 میلیارد دلار میان دو کشور به امضا رسید. پس از دستیابی به برجام و لغو تحریم های هسته ای هم مقامات کره جنوبی خود را همکاری بیشتر مشتاق نشان می دادند اما اکنون سیاست های افراطی ترامپ و کرختی و بدعهدی کره ای ها، بر همکاری های تهران و سئول در مناسبات مالی سایه انداخته و این همکاری ها را متوقف ساخته است.

با دستور دیروز رییس جمهور به رییس کل بانک مرکزی برای آزادسازی دارایی های ایران در کره جنوبی به وسیله سیاسی دوجانبه و جهت حقوقی، نهادهای مالی و مجامع بین المللی، به نظر می رسد فرایند پیگیری های ایران وارد مرحله جدی تری نسبت به گذشته شده و ایران می خواهد با انجام اقدامات قاطعانه مانع از تکرار این موضوع در دیگر کشورها شود.

در این چارچوب، به نظر می رسد رایزنی های سیاسی، حقوقی و بانکی تهران و سئول نسبت به گذشته شتاب بیشتری به خود بگیرد. همچنین به نظر می رسد ایران پیگیری های حقوقی را از طرق نهادهای مالی و مجامع بین المللی در دستور کار خویش قرار دهد چراکه براساس ادعای آمریکایی ها، انجام مبادلات بشرمحبت آمیز به ویژه در حوزه محصولات دارویی، تجهیزات پزشکی و درمانی و همچنین محصولات کشاورزی تحریم نیست و براساس حکم صادر شده از سوی دیوان بین المللی دادگستری، کشورها باید همچنان به همکاری با ایران برای خرید و فروش مبادلات تجاری و بشرمحبت آمیز ادامه دهند.

در حالی که سوئیس به عنوان یک کشور ثالث بی طرف در تخاصمات میان ایران و آمریکا توانسته سازوکاری بشرمحبت آمیز راه اندازی کند و در شرایطی که ایران در عرصه مناسبات منطقه ای در غرب آسیا نه تنها توانسته معادلات آمریکایی ها علیه ایران خنثی سازد بلکه با حضور جدی تر، نقش مهمی در ایجاد نظم منطقه ای ایفا نماید و نقش مهمی در ایجاد ثبات در بازار انرژی ایفا نماید، کره ای ها اکنون باید در دو راهی تداوم شرایط موجود در صاف نکردن بدهی های ایران یا بازنگری در فرایند کنونی و ایفای نقش سازنده تر، یکی را انتخاب نمایند؛ موضوعی که می تواند افق و چشم انداز مناسبات آینده میان تهران و سئول را تعیین تر نموده و تعیین سازد که آیا کره ای ها می خواهند روال همکاری مثبت 53 با تهران را همچنان ادامه دهند یا در ادامه همراهی با سیاست های یکجانبه گرایانه ترامپ، راه را برای تداوم همکاری ببندند.

312 23310