از رسم کف زدن تا شادی و پایکوبی؛ یلدا در خراسان دیدنی است - بانیما

ملاقات با عظیم ترها

شب نشینی در خانه عظیمترها، ریشه در حرمت گذاشتن ایرانیان به عظیمترها دارد. با این حساب تقریباً همه افراد در خطه خراسان در بلندترین شب سال به خانه عظیمترها رفته و این شب را با آن ها سپری می نمایند.

در این شب، پدرعظیم ها و مادرعظیم ها با قصه گویی، تفال به دیوان حافظ، شاهنامه خوانی و روایت کردن داستان های قهرمانی اسطوره های باستان، شب را سپری می نمایند.

کف زدن

یکی از آیین های ویژه شب یلدا در استان خراسان جنوبی، برگزاری مراسم کف زدن است. کف زدن از سرگرمی های زمستانی به خصوص شب چلّه یا یلدا است. در این مراسم ریشه گیاهی به نام چوبک را که در این دیار به بیخ مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف عظیم سفالی به نام تغار می ریزند.

مردان و جوانان فامیل با دسته ای از چوب های نازک درخت انار به نام دسته گز مایع مزبور را آنقدر هم می زنند تا به صورت کف درآید. این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبور کف کند. کف آماده شده با مخلوط کردن شیره شکر آماده خوردن شده و پس از تزیین با مغز گردو و پسته برای پذیرایی مهمانان برده می گردد. در این میان گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف ها با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و صورت یکدیگر شادی و نشاط را به جمع مهمانان می افزایند. گاهی نیز در شب های برفی برای شگون، مقداری از کف را روی برف ها می ریزند. برای برگزاری این جشن خانواده ها سعی می نمایند تا حد امکان انواع میوه و آجیل محلی از جمله عناب، سنجد، توت خشکه، برگه هلو، برگه زردآلو، تخمه، هندوانه، خربزه و انار را آماده نموده و از مهمانان پذیرایی نمایند.

بردن شب چله ای

بردن هدیه به خانه عروس با عنوان شب چله ای از دیگر مراسم شب یلدا در استان خراسان به ویژه مناطق جنوبی این استان است. در این شب برای دخترانی که به تازگی نامزد شده اند، از سوی خانواده داماد، هدایایی فرستاده می گردد و خانواده های عروس و داماد دور هم جمع می شوند. مراسم به این صورت است که قبل از غروب آفتاب خانواده داماد این تحفه را به همراه نواختن دف به خانه عروس می برند تا شب را مهمان خانواده عروس باشند. اصطلاحاً به این سینی مسی پر از تحفه، خوانچه یا خونچه می گویند.

طبق های هدیه معمولاً از جنس مس هستند و روی آن با سفره های قرمز گلدوزی شده، پوشانده شده اند. این سینی ها پر از ظرف های میوه، قواره های پارچه، خشکبار، کله قند، شیرینی و تکه ای طلا برای عروس است.

همه این هدایا با نوارهای رنگی و گل تزیین شده اند. مردان این خوانچه ها را بر سر گذارده و با شادی و پایکوبی راهی خانه عروس می شوند.

خانواده دختر به پاس قدردانی، قطعه پارچه یا لباسی برای خانواده داماد، در سینی خالی شده هدایا، می گذارند. برگزاری این مراسم موجب انس، الفت، تحکیم و پیوند عمیق تر خانواده های عروس و داماد می گردد.

در این زمینه بخوانید

عظیمداشت چله عظیمه و چله کوچیکه در یلدای اصفهانی ها

از دریافت فال هندوانه تا بردن شب چله ای؛ گشتی در یلدای گیلانی ها!

اهمیت هندوانه شب یلدا

میوه های مختلفی در شب یلدا صرف می گردد که میوه اصلی، هندوانه است.

گذشتگان اعتقاد داشته اند که هندوانه گرمیت مغز، سوزندگی جگر، بیماری های روده ای و گرمای تابستان سال بعد را دور می نماید. همچنین معتقدند هرکسی شب چله هندوانه بخورد، جگرش لک برنمی دارد.

اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید در سراسر زمستان، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد.

حال سوال اینجاست که چرا در خراسان، پوست هندوانه را به پشت بام همسایه پرتاب می نمایند؟

رسم بر این است که بعد از خوردن هندوانه، پوست هندوانه را به پشت بام همسایه می اندازند تا اگر استطاعت خرید این میوه را ندارد، پوست آن را بتراشد و بخورد. پرتاب پوست هندوانه تا بام همسایه هفتم ادامه دارد!

شادی و پایکوبی

یکی از برنامه های شب یلدا در مشهد شادی و پایکوبی است، زیرا مردم خراسان معتقدند با پایکوبی و پایکوبی بر سردی و سیاهی کسل نماینده شب، غلبه می نمایند.

نقالی خوانی، خواندن ترانه های بومی با مضامین امید، صمیمیت یا عشق، از جمله آیین هایی است که بیشتر در میان نمودهای خراسان (کرمانج) مرسوم است. خواننده های کرمانج اشعاری از جعفرقلی شاعر معروف کرمانج، را می خوانند. همچنین بازی های دسته جمعی همچون گل یا پوچ، طرح معما و چیستان و بازگویی قصه و داستان های قدیمی توسط سالخوردگان و عظیمان فامیل و دریافت فال حافظ از دیگر مراسم شب یلدا در بیرجند و سایر شهرستان های خراسان جنوبی است.

namasho.ir: نماشو: همه چیز اینجا هست از سفر و گردشگری تا ورزش و سرگرمی