آشنایی با آداب و رسوم شب یلدا در سمنان - بانیما

از سفر با تور کانادا لذت ببرید.

به گزارش خبرنگاران، منطقه سمنان، جشن شب یلدا در گوشه گوشه استان سمنان با آداب و آیین خاصی برگزار می گردد، از آداب و رسوم کویرنشینان استان سمنان در شب چله به عنوان یلدان یلدان نام برده می گردد.

در استان سمنان رسم است که وقتی صدای پای یلدا آرام آرام به گوش می رسد، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها خانه را برای استقبال از مهمانان شب یلدا مهیا می نمایند. فرزندان و نوه ها نیز برای ملاقات بزرگان خانواده و گذران بلندترین شب سال بی قرارند. برگزاری مراسم یلدا آئینی کهن در کشور ما و همچنین استان سمنان بشمار می رود.

واژه یلدا، سریانی و به معنای ولادت است، ولادت خورشید (مهر، میترا)، بنا بر باور پیشینیان در خاتمه این شب دراز که اهریمن و نامبارکش می دانستند، تاریکی شکست می خورد، روشنایی پیروز و خورشید زاده می گردد و روزها رو به بلندی می رود.

در نقاط مختلف استان سمنان آداب خاصی را در ارتباط با شب چله برپا می نمایند. یکی از آداب شب چله، خواندن شاهنامه و تفأل به حافظ در جمع خانواده است. این کار توسط افراد با سواد و خوش صدا و عمدتاً پدربزرگ ها صورت می گیرد، روستای افتر در حومه سمنان از جمله نقاطی است که شاهنامه خوانی در بین اهالی آن از دیرباز تا به امروز متداول است.

نواختن نی همراه با زمزمه ترانه ها و ادبیات محلی و نیز انجام بازی های محلی در بسیاری نقاط از جمله سرگرمی های مردم در بلندترین شب سال بشمار می رود.

• چله نشینی

چله نشینی یا جمع شدن اعضای خانواده به دور هم در شب یلدا و خوردن آجیل مخصوص، برگه زردآلو، انجیر خشک و انگور، مویز، توت خشک، نقل، سنجد، کشمش، بادام، هسته زردآلو، تخم کدو، تخم هندوانه، کِنو کُنجی (شاهدانه) حلوای سیاه، شیره انگور، شیره توت، لبو پخته، مغز گردو، حلوا کنجد، حلوای آریشه، حلوای سیاه، هندوانه، خربزه، شلقم، انار، به، سیب و شیرینی که هر یک نمادی به نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی بشمار می فرایند، از آیین های مردم استان در شب چله است و از جمله غذاهای این شب نیز ته چین اسفناج و خورش فسنجان است، همچنین بیدار ماندن تا پاسی از شب از جمله آداب و رسوم شب یلدا در این منطقه است.

• چله کُشی

در بسیاری از روستاهای استان سمنان مرسوم است که دامداران در شب چله گوسفند پرواری را تحت عنوان چله کُشی قربانی نموده و گوشت آن را قرمه می نمایند. از این گوشت که در شکمبه حیوان ذخیره می گردد، برای تهیه غذا در فصل سرد سال بهره می برند.

بعضی بنا بر باوری کهن خوردن چهل نوع میوه را در این شب توصیه نموده و به منظور برطرف گرمی در فصل تابستان خوردن هندوانه را لازم می شمارند. اهالی روستای بادله کوه از توابع دامغان نیز به این شب شب الله می گویند.

سمنانی ها نیز هندوانه را در این شب به نیت خنکی و برطرف تشنگی در فصل تابستان خورده و زنان برای شام سبزی پلو می پزند. شیرینی هایی که برای این شب تهیه می گردد، پشت و پشمک نام دارد.

کویرنشینان استان سمنان نیز شب چله را یلدان یلدان می گویند. همچنین شعری بدین مضمون می خوانند:

شب یلدا درازه وای بر من/ پری در خواب نازه وای برمن

تو بیدارش نکن مرغ سحر خیز/ عزیزم جان گذاره وای بر من

در بسیاری از نقاط کویر، اهالی در این شب پس از خوردن میوه و تنقلات گل یا پوچ یا نخود بازی می نمایند، مرسوم است که بزرگان خانواده یا فامیل در این شب حکایات شیرین از سر گذشت ایل، طایفه یا روستا را برای حاضرین تعریف نموده و نکته های پندآموز در این توضیح به نسل جوان انتقال می یابد.

بارش برف، زیبایی و دلچسبی شب یلدا را برای اهالی نقاط مختلف استان سمنان دوچندان می نماید، زیرا که در صورت بارش برف، خوردن مخلوط برف و شیره (شیره انگور) نیز به بلندی شب یلدا حلاوتی دوچندان می بخشد، طلب برآورده شدن حاجات در کنار دعا برای عاقبت به خیری فرزندان از جمله زیباترین آداب شب یلدا در کنار صله رحم و ملاقات اعضاء خانواده و فامیل است، همچنین ریش سفیدان قوم و طایفه از چنین مناسبتی برای برطرف کدورت و سرشروع پیوند و وصلتی نیکو به درستی بهره می برند و در مقابل بچه ها و جوانان نیز طول عمر و سلامتی آنان را از درگاه ایزد متعال مسئلت می دارند.

در این شب بر اساس یک سنت دیرین که در سراسر کشورمان برگزار می گردد افراد خانواده اعم از پدربزرگ، مادربزرگ، فرزندان، نوه ها یا سایر بستگان دور هم جمع می شوند. برای شام مرسوم است غذایی مفصل در این شب پخته و انواع تنقلات، شیرینی، شکلات، نقل، میوه و هندوانه می خورند.

• چله کَلان

اهالی منطقه کالپوش در شمال شرق شهرستان شاهرود شب اول زمستان را شب شروع چله کَلان (چله بزرگ) می نامند، در روستای نام نیک در منطقه کالپوش خواندن دو رکعت نماز در شب چله و حاجت طلبی از خداوند متعال مرسوم است.

اهالی کویر شاهرود نیز مانند سایر کویرنشینان استان سمنان، اشعاری در وصف این شب خاطره انگیز بدین مضمون می خوانند:

شب یلدا درازه وای بر ما/ پری در خواب نازه وای بر ما

تو بیدارش نکن مرغ سحر خیز/ عزیزم جان گدازه وای بر ما

اهالی بیارجمند بر این باورند که باید در این شب حتماً هندوانه بخورند تا گرمای تابستان سال بعد اذیتشان نکند. اهالی روستای فرومد نیز بر این باورند که اگر در این شب هندوانه نخورند به بدن آنها شپش می افتد. دهملایی ها، در این شب پس از خوردن میوه و تنقلات، گل یا پوچ و نخودبازی می نمایند.

در شهر کوهستانی مجن مردم با خوردن تنقلات مانند قیسی، برگه زردآلو و تخمه کدو این شب را به نیکی پاس می دارند و مادربزرگ ها قصه ها، حکایات و افسانه های قدیمی را برای بچه ها تعریف می نمایند.

در روستاهای ری آباد و فرومد شهرستان میامی افراد مسن خانواده از خاطرات گذشته برای سایرین تعریف نموده و گاهی نقل و حدیثی نیز اگر به خاطر داشته باشند، بیان می نمایند و بدین ترتیب بلندترین شب سال را به خاتمه می رسانند.