امپراتوری هخامنشی، حکومتی برای بسیاری از ملت ها ، قسمت دوم - بانیما

پادشاه پادشاهان

پسر کوروش و جانشین او به نام کمبوجیه دوم که در سال 529 تا 522 پیش از میلاد حکمرانی کرد، مصر را نیز به سرزمین های امپراتوری هخامنشیان افزود. اما پس از آن شورشی در خانه آغاز شد که به نظر می رسید از یک روحانی از قوم مادها بوده است به طور مخفیانه برادر کمبوجیه را به قتل رساند. کمبوجیه دوم به سرعت بازگشته اما در راه برگشت درگذشت. در این زمان یکی از ژنرال هایش که نسبتی دور نیز با او داشت وارد عمل شد. نام او داریوش بود. داریوش اول یا همان داریوش بزرگ کسانی که به تخت سلطنت حمله کرده بودند را کشت اما قیام ها همچنان ادامه داشت پس او مجبور شد تا مجددا فتوحات کوروش را برقرار کند. او با حمایت ارتش و قبیله های نجیب ایران که از حکومت امپرالیستی ثروتمند شده بودند توانست امپراتوری را به دست آورده و آن را تا دره ایندوس (Indus) گسترش دهد. این چندین بار ارزشمند تر از به دست آوردن بابل بود.

اقدامات داریوش بزرگ

داریوش متوجه شد اگر خواهد امپراتوری ادامه یابد نیازمند یک سازمان کارآمد می باشد. بنابراین او تمام سرزمین را به 20 ساتراپی یا استان تقسیم کرده که هر کدام از ان ها نرخ ثابتی را برای ادای احترام به ایران می پرداخته اند. هر ساتراپی توسط یک ساتراپ یا فرماندار که اغلب نسبتی با داریوش داشت حکمرانی می شد. برای جلوگیری از اینکه هر ساتراپ به یک پایگاه جداگانه و خطرناک برای حکومت تبدیل نشود، داریوش فرماندهی نظامی جداگانه ای را بر عهده داشت. از طرف دیگر جاسوسان امپریالی که به عنوان گوش پادشاه شناخته می شدند به صورت جداگانه ای به وسیله نامه رسان ها به داریوش گزارش می دادند. سراسر سرزمین امپراتوری هخامنشیان توسط شبکه ای از جاده ها به یکدیگر متصل شده و به وسیله ان ها نامه رسان ها می توانستند اسب های خود را در ایستگاه های مختلف برای سفرهای روزانه تعویض کرده و به راستا خود ادامه دهند. داریوش بسیاری از این ساختارها را از آشوریان الگوبرداری کرده بود که البته در مقیاسی بزرگتر اجرا می شد اما استفاده از نحوه ادای احترام او چیز جدیدی به شمار می رفت. پیش از این ادای احترام اساسا به عنوان پولی بود که برای جلوگیری از مسائل دریافت شده و محافظت می شده است اما داریوش آن را به عنوان مالیات نامگذاری کرد. او از این مالیات ها برای ساخت نیروی دریایی استفاده کرده و همچنین برنامه های وسیع دولتی را با آن پیش برد. او از این پول ها برای کارهای آبیاری، اکتشافات معدنی، جاده ها و کانال بین نیل و دریای سرخ استفاده کرد.

ادامه راستا کوروش بزرگ

داریوش همچنین یک پول جدید را برای تمام سرزمین ایجاد کرد که کار با آن را بسیار آسان تر از مرکز امپراتوری می کرد. پس از آن داروش هنرمندان را از سراسر سرزمین امپراتوری هخامنشیان جمع آوری کرده تا تحت راهنمایی معماران فارسی یک پایتختی را در پرسپولیس ایجاد کنند. در این مکان او می توانست طلا و نقره های خود را در یک طاق عظیم نگهداری کرده و همچنین می توانست گستردگی امپراتوری چند ملیتی خود را نمایش دهد. پرسپولیس نمایشی از سبک های هنری در خصوص هر فرهنگی بود که در گستره امپراتوری هخامنشیان نهاده شده بود و به گونه ای در قالب طراحی ایرانی اجرا شد. این ساختار ایده ای بود که از زمان امپراتوری کوروش نشات می گرفت. اما داریوش هرگز کوروش را تصدیق نکرد. به نظر می رسد او به شانه ای چسبیده است که به شاخته امپراتوری هخامنشیان وابسته نیست. او همانطور که دستاوردهای کوروش را برآورد می کرد آغاز به معرفی خود به شکلی عادلانه تر کرده و نام پادشاه پادشاه را رها نمود. با این حال در ساخت فضاهایی مانند تخت جمشید به طور مستقیم از دیدگاه کوروش پیروی نمود. کوروش زمانی که وارد شهر بابل شد بخشی از پادشاهی آن به شمار می رفت اما ایده داریوش این بود که یک حاکم بالاتر از تمام پادشاهان نهاده شده که به منافع تمام جامعه متصل باشد.

تنزل و زوال امپراتوری هخامنشیان

حکومت بعد از داریوش با مسئله ای در مدیترانه روبرو شد. در سال 499 پیش از میلاد شورش یونانی در یونیا به وجود آمد. پس از آنکه این قیام خاموش شد، ناوگان داریوش تصمیم گرفت تا برای متقاعد کردن شورشیان و به مجازات رساندن آن ها به آتن حمله کند اما او با یک شگفتی رو به رو شد. اگر دستگاه اداری ایرانیان به طور خطرناکی ضعیف نشده بود، یونانی ها حتما از این شورش خود درس می گرفتند. اما هنگامی که داریوش مالیات ها را برای تامین و تجدید تسلیحات افزایش داد ناآرامی ها در حوزه های مهمتری مانند مصر به وجود آمد. او پسر داریوش بود که خشایار نام ناشت (Xerxes) و کوشش کرد تا نظم را در مصر برقرار کرده و یونانیان را سرجای خود بنشاند. خشایار شاه به سرزمین خود حتی بیش از داروش وابسته بوده و توانایی های معین کننده بسیاری داشت که بتواند خود را برای اثبات دو سازنده بزرگ امپراتوری هخمنشیان ارائه نماید. اما او حساسیت های فرهنگی پدران خود را نداشت. هنگامی که در سال 482 پیش از میلاد افزایش مالیات ها موجب شورش در بابل شد، خشایار شاه به آنجا حمله کرده و شهر را تخریب نمود. او عبادتگاه را نابود کرده و مجسمه طلای ماردوک (Marduk) را که به اندازه سه برابر یک انسان بود ذوب کرد.

افول هخامنشیان در ذهن مردم

طلای به دست آمده از مجسمه ماردوک باعث شد تا خشایار شاه بتواند نیروهای خود را جمع آوری کرده و در سال 480 پیش از میلاد برای نبرد با یونانیان آماده شد. او خیلی سریع خود را برای جنگ آماده کرد زیرا که از تحقیری بدتر از اتفاقی که برای پدرش افتاده بود رنج می برد. پس از آن به نظر می رسید که خشایار شاه تا حد زیادی لوکی بودن و طلا را به قصر خود اضافه کرد. زمانی که کوروش وارد بابل شده بود رفتار پادشاهان بین النهرین را به خاطر تجملات بسیار در قصرهایشان مورد ملامت قرار داده بود اما اکنون زندگی پادشاهان امپراتوری هخامنشیان همانند پادشاهان بین النهرین شده بود. امپراتوری هخامنشیان که توسط کوروش و داریوش ساخته شده بود به اندازه کافی قدرت داشت اما پس از آن ها برای مدت 200 سال در انحطاط نهاده شد و به تدریج با عوارض آن رو به رو شد. ساتراپ ها قدرت های مجزای خود را بدست آوردند. تورم پس از افزایش مالیات ها افزایش یافت. حتی چند فرهنگی امپراتوری که نقطه قدرت آن بود نقایصی داشت. ارتش عظیم هخامنشی خیل بسیاری از سربازان بود که بر اساس سنت های خود آموزش دیده و مسلط بودند تا به زبان های مختلفی صحبت کنند.

انتها حکومت هخمنشیان

در سال 401 قبل از میلاد کوروش جوان از ساتراپ های لیدیا، فریگیا و کاپادوکیا در مخالفت با برادرش اردشیر دوم که از سال 404 تا 358 پیش از میلاد حکومت می کرد کودتا کرد. او به یاری 10 هزار مزدور یونانی در جهت براندازی حکومت اردشیر دوم اقدام کرده اما باخت و مزدوران نیز به خانه های خود بازگشتند. اطلاعاتی که این مزدوران به دست آورده بودند راه را برای پیروزی الکساندر بزرگ در سال 334 پیش از میلاد باز نمود.

ایران و امپراتوری هخامنشیان اولین حکومت واقعی ای بود که یک امپراتوری را با ساختار سازمان یافته از یک ایده واقع گرایانه را اجرا کرده و نحوه اداره کردن اقوام مختلف با فرهنگ های گوناگون را به نمایش گذاشت. این حکومت نق امپراتور در یک سرزمین را تعیین کرده و به عنوان الگویی برای امپراتوری های آینده از روم تا انگلستان شد. همانطور که الکساندر بزرگ به جای جایگزین کردن امپراتوری فارس با دیدگاه خود، الگوهای کوروش را در مقابل ذهن خود قرار داد.

منبع: www.ancient.eu