نقاشی با شن هنر جوانی در جهان که در ایران استعدادسازی کرد

به گزارش بانیما، اسناد و شواهد نشان می دهند از گذشته های بسیار دور و حتی در بین قبایل بدوی نقاشی بر روی شن یا ساخت مجسمه از شن های ساحلی و بیابانی مرسوم بوده است؛ اما نقاشی با شن روی سطوح روشن و شیشه ای هنری است که قدمت آن به کمتر از نیم قرن پیش برمی شود. هنرمند با استفاده از شن مجموعه ای از تصاویر را ایجاد و با استفاده از یک پروژکتور و دوربین انیمیشن تولیدی خود را روی پرده به نمایش درمی آورد.

گفته می گردد کارولین لیف، دانشجوی دکتری هنر دانشگاه هاروارد اولین کسی بود که با این تکنیک پا به جهانی این هنر گذاشت و پیشگام آن شد. او در سال 1968 اولین فیلم خود را با استفاده از این ابزار با اسم پیتر و گرگ روی صحنه برد. کارولین با ریختن شن روی یک جعبه نورانی و دستکاری آن فریم های مدنظر خود را ساخت و آن را به اسم انتها نامه خود ارائه کرد.

ظهور مرد شنی

در سال 1970 هم الی نویز، یکی دیگر از دانشجویان هاروارد با استفاده از همین تکنیک مرد شنی را ساخت و در سال 1974 هم الفبای شن را در سطح آموزشی در یک برنامه تلویزیونی برای رده سنی بچه ها به نمایش گذاشت.

کو هودمن، هنرمند هلندی-کانادایی هم در سال 1977 برنده جایزه اسکار فیلمی شد که با این روش ساخته شد و قلعه شن نام داشت. اما هنرمندان دیگری هم بودند که به صورت حرفه ای این هنر را ادامه دادند و آن را به بلوغ رساندند. فرانک کاکو، هنرمند مجارستانی که متولد 1950 بود در سال 1982 هم با استفاده از این سبک توانست هنرمند برگزیده مجارستان گردد و بعد از آن در فنلاند، فرانسه، اسپانیا و بلژیک کارگاه های آموزشی را با هدف ترویج نقاشی با استفاده از شن به راه انداخت.

فیلم های کوتاهی که کاکو با استفاده از این تکنولوژی ساخت توانستند جوایز متعددی را از آن خود نمایند. او جایزه برترین فیلم کوتاه را در جشنواره برلین، جایزه هیات داورات برای فیلم کوتاه در جشنواره کن و جوایز بی تعداد دیگری را از آن خود نموده است.

کو هودمن، هنرمند هلندی-کانادایی که در بالا به آن اشاره شد در زمان اشغال هلند در آلمان متولد و توانست از سال های سخت و گرسنگی سختی که باعث مرگ بسیاری از ساکنان آمستردام شد جان سالم به در برد. او در سال های بعد از آنکه هنر انیمیشن و فیلم سازی را برای خود برگزید، جایزه اسکار برترین فیلم کوتاه انیمیشن را هم کسب کرد.

انیمیشن او چیزی نبود جز ساخت مجموعه ای از موجودات عجیب و غریب با استفاده از شن و ماسه. بعد از آن او توانست جوایز متعدد دیگری را هم برای این هنر خود کسب کند و در عین حال دوره های آموزشی سختی را برای ترویج این هنر برگزار کرد.

خلق نقاشی های خیره نماینده با شن

الکساندرا کونوفلاس کایا، دیگر هنرمند قدرتمند این عرصه در سال 1986 در زودینو مینسک بلاروس متولد شد. او در سال 2004 هنر شنی را در دستور کار خود قرار داد و در کاخ ریاست جمهوری این کشور در شب سال نو یک برنامه هنری را اجرا کرد و همین باعث محبوبیت هنر او و برجسته شدن اش در میان هنرمندان این کشور شد. او در پکن، فرانسه، مسکو، ورشو، مینسک، ژنو، بخارست، کراکوف، ونکوور، استانبول، پراگ و بسیاری از شهرهای دیگر جهان حضور یافته و با استفاده از ابزار شن نقاشی های ارزنده ای را خلق نموده است.

کارولین لیف دیگر هنرمند مطرح بین المللی این حوزه در 12 اوت 1946 در واشنگتن به جهان آمد. او که اصلا قصد ورود به جهان هنر را نداشت و می خواست معماری بخواند به ناگاه در یک کلاس انیمیشن نام نویسی کرد. او بعدها از همین کلاس به یکی از بزرگ ترین هنرمندان نقاشی با شن و ماسه جهان تبدیل شد که توانست جوایز بسیار زیادی را در این حوزه از آن خود کند.

بیشتر بخوانید:

عصر تازه و نجات تلویزیون از بحران برنامه سازی

او با فراوری پیتر و گرگ در دانشگاه هاروارد بورسیه و پیشگام این هنر مدرن شد. او دکترای خود را از هاروارد گرفت و سال های متمادی در کانادا رییس انجمن هنرهای خلاق بود. کارولین از تکنیک شن و ماسه روی سطح شیشه نورانی داستان هایی بسیار ساده و حکایت های ادبی خلق می کرد. داستان های او دارای شخصیت های مختلف و موضوعات اجتماعی و به روز بود و آن طور که خود او می گوید پیش از آنکه هنرمند شنی باشد داستان نویس ماهری است.

کارولین در فاصله 1975 تا 1992 چهل جایزه برتر جهانی را در این حوزه از آن خود نموده است. جایزه ویژه امیلی رینود فستیوال هنرهای انیمیشن در سال 1975، جایزه فستیوال فیلم استرالیا در سال 1976، فستیوال اوتاوا در 1976، جایزه بزرگ رقابت در آمریکا تنها بخشی از جوایز این هنرمند بزرگ شنی هستند.

زنده شدن پدیده ای نوظهور در ایران

در ایران اما این هنر سابقه چندانی ندارد و نمونه های رسمی ثبت شده زیادی از آن موجود نیست و شاید باید گفت فاطمه عبادی برنده و نفر اول دوره نخست مسابقه عصر تازه را که از شبکه سوم سیما روی آنتن رفت باید یکی از کسانی بدانیم که توانست این هنر را در ایران معرفی کند. او با اجرای چهار نمایش توانست رای اول این دوره از مسابقات را از آن خود کند. البته در سال 1384 بزرگ ترین فرش شنی جهان در سواحل خلیج فارس به وسیله جوانان ایرانی ساخته شد؛ اما سبک آن اگر چه نقاشی روی شن بود که البته با سبک مورد آنالیز ما در این گزارش فرق دارد آنقدرها نتوانست بر سر زبان ها بیافتد. اما این روزها همه از هنری حرف می زنند که فاطمه عبادی توانست در مقابل جعبه جادو به خوبی به نمایش درآورد و بسیاری را مجذوب این هنر کرد. به طوری که شاید بعضی علاقه پیدا کردند تا این رشته را که جزو هنرهای تجسمی محسوب می گردد را یاد بگیرد و بر روی میز شیشه ای هنرشان را در معرض نمایش قرار دهند.