سال 2020 از نگاه اکونومیست؛ رکود کلیدواژه اقتصاد دنیا - بانیما

با وخیم تر شدن اوضاع، شرکت های آمریکایی به سرعت برای نقد کردن دارایی های خود وارد عمل شدند و حتی دارایی هایی که قبلاً امن تلقی می شدند را نقد کردند که این شرایط باعث سقوط بازارهای مالی شد. شرکت ها و سرمایه گذاران در کشورهای دیگر نیز برای نقد کردن دارایی های خود به بازارها هجوم آوردند. تقاضای دنیای نفت نیز سقوط کرد و در ماه آوریل (اول اردیبهشت) قیمت هر بشکه نفت خام سبک تگزاس در بازار معاملات آینده به رقم حیرت آور منفی 37 دلار رسید!

کوشش کشورها برای مهار شیوع کرونا به وسیله وضع محدودیت های مختلف باعث شد که آنها عمیق ترین رکود دهه های اخیر خود را تجربه نمایند. اما این بار خبری از وحشت مالی و هجوم مردم به بانک ها نبود. بانک ها به طور قابل توجهی در برابر بحران جدید مقاوم و مستحکم باقی ماندند که بخشی از این استحکام ناشی از مقرراتی بوده است که پس از بحران مالی دنیای وضع شد. اگر بانک ها به همان شیوه سال 2008 اداره می شدند، احتمال آب شدن دارایی های آنها در جریان بحران کرونا وجود داشت.

البته محرک های مالی و ارائه ضمانت های اعتباری از سوی دولت ها و بانک های مرکزی نیز بخش مهمی از زیان های احتمالی به نظام مالی را خنثی کرد. فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) مستقیماً وارد بازارهای اوراق قرضه دولتی و شرکتی شد که با این کار نشان داد که اهمیت بازارهای سرمایه به عنوان یک منبع تأمین اعتبار در حال افزایش است.

محرک های مالی و پولی باعث احیای وال استریت شدند و در اواخر ماه آگوست (اوایل شهریورماه) شاخص 500 شرکت برتر بورس نیویورک موسوم به S&P 500 به سقف تاریخی خود رسید. سرمایه گذاران خُرد برای خرید سهام به بازارها هجوم آوردند. در ابتدا شرکت هایی که در حوزه های فناوری و سلامت فعالیت می کردند و در بحبوحه بحران کرونا عملکرد خوبی از خود نشان داده بودند، بیشتر مورد استقبال قرار می گرفتند، اما پس از اعلام فراوری یک واکسن مؤثر برای مهار همه گیری کرونا [توسط شرکت فایزر] در اوایل ماه نوامبر (اواسط آبان ماه) شرکت های دیگر و همچنین بازارهای نوظهور هم مورد توجه واقع شدند.

فرایند بهبود اقتصاد کشورهای مختلف دنیا یکسان نبوده است. مثلاً چین در بین اقتصادهای عظیم دنیا تنها موردی است که احتمالاً سال 2020 را با نرخ رشد مثبت پشت سر خواهد گذاشت. آمریکا نیز به لطف محرک های پولی و مالی و نیز بازار کار انعطاف پذیرش، عملکردی فراتر از پیش بینی ها داشته و به نظر می رسد که برخلاف رکودهای قبلی، اثرات زخم های این رکود برای مدت طولانی در اقتصاد آمریکا باقی نخواهد ماند. در مقابل، بسیاری از اقتصادهای نوظهور دنیا فضای مالی کمی برای ارائه محرک های مالی لازم در اختیار داشتند و به همین دلیل خسارات وارد شده به اقتصاد آنها ممکن است برای مدت طولانی تری دوام داشته باشد.

اما شما در هر کشوری که باشید، همه گیری کرونا چشم انداز سال های آینده اقتصاد شما را شکل خواهد داد. دولت ها به شدت بدهکار شده اند و از ناحیه این بدهی ها فشار شدیدی را تحمیل می نمایند. نرخ تورم همچون یک دهه اخیر تحت کنترل بوده است، اما بعضی اقتصاددانان نگرانند که مبادا محرک های پولی و مالی و فرایندهای جمعیتی در نهایت به بازگشت تورم منجر گردد.

شرکت های زامبی (شرکت هایی که منابع را می بلعند و در عین حال بازدهی مناسبی ندارند) ممکن است بخش زیادی از فضای اقتصاد دنیای را اشغال نمایند. اما باید اذعان کرد که همه گیری کرونا صرفاً حامل خبرهای بد برای اقتصاد دنیای نبوده است؛ چراکه کسب وکارها طی این بحران از فناوری ها و فرآیندهای جدید بهره گرفته اند که این فرایند می تواند در بلندمدت به رشد بهره وری منجر گردد.

در بخش مالی، بحران کووید-19 فرایند دیجیتالی شدن را تسریع کرد و پرداخت ها و سایر فعالیت های بانکی را به سمت مجازی شدن پیش برد. بسیاری از بانک های مرکزی بالاخره تصمیم گرفتند که جدی تر به راه اندازی ارزهای مجازی تحت نظر خود فکر نمایند و در این میان، یک ارز مجازی رسمی در چین به صورت آزمایشی راه اندازی شد. بازتر شدن نظام مالی چین، شرکت های فعال در وال استریت را تحت تأثیر قرار داد و سیگنال هایی مبنی بر اینکه چین میخواهد در حوزه مالی با آمریکا رقابت کند و احتمالاً در بلندمدت سلطه دلار را به چالش بکشد، صادر کرد.

در ماه نوامبر، جو بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا جانت یلن رئیس سابق فدرال رزرو را به عنوان وزیر خزانه داری کابینه خود معرفی کرد. جانت یلن به عنوان وزیر خزانه داری آینده آمریکا علاوه بر چالش مقابله با قدرت نوظهوری به نام چین، وظیفه فراهم کردن بستری برای بهبود اقتصاد آمریکا به گونه ای روان و مطمئن را برعهده دارد. البته تصویب یک بسته محرک مالی جدید از سوی کنگره و امضای آن توسط دونالد ترامپ پس از کش وقوس های فروان، کمکی برای آسان تر شدن کار جانت یلن در وزارت خزانه داری آمریکا خواهد بود.

بحران کووید-19 شوک عظیمی را به دولت ها و سرمایه گذاران وارد کرد، اما باعث شد که تغییرات نامطلوب آب وهوایی بیش از هر زمان دیگری عظیم جلوه کند. دولت ها و شرکت ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای هدف گذاری تازه ای انجام دادند و اوراق قرضه سبز بیشتری در مقایسه با گذشته منتشر کردند؛ بانک ها نیز هدف گذاری در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را در دستور کار خود قرار دادند. با این حال، نظام فراگیر قیمت گذاری فرآورده های کربنی همچنان مغفول مانده است.

چین: چین از اون کشورهایی هست که حتما یکبار هم شده باید در زندگیتون به اونجا سفر کنید