جست وجو در سرزمین کهن، با سامانه آرکابوم

به گزارش بانیما، میراث فرهنگی نه تنها هویت ملی و میهنی یک ملت است، بلکه گاهی ارزشی فراملی داشته و میراثی برای بشریت محسوب می گردد.

اشیا و آثار مربوط به حوزه میراث فرهنگی همواره در خطر آسیب های ناشی از حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش سوزی و حتی همین شیوع ویروس کرونا قرار دارند و ممکن است آسیب ببینند یا حتی از بین بروند؛ از این رو ضروری است سازمان ها و نهادهای دولتی و بخش های سیاست گذار در این حوزه، نسبت به دیجیتال سازی اطلاعات این حوزه حساسیت بیشتری نشان بدهند و آن را در اولویت فعالیت ها قرار دهند. دیجیتال سازی یک روش علمی و کاربردی برای ثبت میراث فرهنگی است.

در این رابطه شرکت خلاق وفناور پایدار میراث آرکا از شرکت های فعال در این حوزه است که خدمات کاربردی و جالب توجهی ارائه می دهد.

محمد کمک، بنیانگذار و مدیرعامل مجموعه پایدار میراث آرکا درباره نحوه شکل گیری و حوزه فعالیت این شرکت به جام جم می گوید: شرکت پایدار میراث آرکا از زمان دانشجویی من و همسرم که علاقه مند به مدل سازی سه بعدی آثار باستانی بودیم شروع شد و با تدوین خاتمه نامه ای که در زمینه مدل سازی بناهای تاریخی داشتیم، این موضوع شکل جدی تری به خود گرفت. ما پس از دو سال فعالیت غیررسمی، از سال 94 با تأسیس شرکت پایدار میراث آرکا فعالیت مان را به شکل رسمی شروع کردیم و در حوزه دیجیتال سازی میراث فرهنگی که با عنوان میراث دیجیتال هم شناخته می گردد، فعال هستیم. درواقع کاری که ما انجام می دهیم این است که با استفاده از فناوری های نوین مانند: واقعیت مجازی، پهپاد، فتوگرامتری، اسکن نوری، اسکن لیزری و عکاسی حرفه ای گیگاپیکسلی که درمجموع می توان به عنوان ابزار مستندنگاری از آنها یاد کرد، آثاری که در موزه ها و محوطه های تاریخی هستند یا به طور کلی هر جاذبه تاریخی و طبیعی ای را ثبت می کنیم. در مرحله بعد، مدیریت اطلاعات، نگهداری و اشاعه این جاذبه هاست که جزو برنامه ها و فعالیت های ما هستند.

چرا میراث آرکا تشکیل شد؟

کمک درخصوص دلایل شکل گیری شرکت میراث آرکا می گوید: اولین دلیل، علاقه مندی ما به این حوزه بود؛ دومین دلیل هم این بود که با استفاده از دیجیتال سازی میراث فرهنگی، بهتر می توانیم این آثار را حفظ کنیم و دلیل سوم هم خلائی بود که در این حوزه می دیدیم و احساس می کردیم با اینکه میراث فرهنگی ایران بسیار غنی است، اما متأسفانه هیچ برنامه منظمی برای حفظ و نگهداری یا به طورکلی مدیریت این آثار وجود نداشته و حتی برای معرفی آنها به علاقه مندان داخلی و خارجی هم کوشش چندانی انجام نشده است.

مدیرعامل پایدار میراث آرکا می افزاید: در بیشتر کشورها حوزه میراث فرهنگی تحت حمایت مالی کامل دولت ها قرار گرفته است، اما در کشور ما به دلیل مسائل مالی، کمتر به میراث فرهنگی توجه می گردد. از طرفی می دانیم این میراث حاصل هزاران سال علم، هنر و خلاقیت ایرانی است که به عنوان یکی از عناصر هویت ملی در اختیار ما قرار گرفته است؛ بنابراین اکنون وظیفه ماست که این میراث را به شکل شایسته ای به نسل های بعد منتقل کنیم. از طرف دیگر میراث فرهنگی به جز لذتی که به وسیله بازدیدشان به علاقه مندان می دهند، کارنمودهای دیگری در زمینه های اجتماعی، مالی و حتی سیاسی دارند. اما باید درست مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال یکی از اهدافی که ما به عنوان یک موسسه داریم، بحث مالی است؛ یعنی علاوه بر مواردی مانند حفاظت، معرفی و مطالعه بر روی این آثار، می خواهیم میراث فرهنگی را به کالایی تبدیل کنیم که قابل فروش باشد و نفع مالی ما را نیز تأمین کند. ما جزو اولین شرکت هایی هستیم که میراث فرهنگی را از زمانی که پیدا می گردد تا وقتی که تبدیل به یک کسب وکار می گردد، به عنوان یک فرآیند دیجیتال تعریف کردیم. همانطور که تعیین است در آخرین مرحله از دیجیتالی شدن، بحث تبدیل شدن به یک کسب وکار وجود دارد که اکنون در این مرحله قرار داریم.

کمک در ادامه می گوید: ما میراث فرهنگی را دیجیتالی می کنیم تا یک بانک اطلاعاتی غنی در این حوزه ایجاد گردد و سپس با استفاده از این بانک اطلاعاتی، قادر خواهیم بود در زمینه هایی مانند ذخیره سازی، مطالعه، پایش و نگهداری از این میراث بهتر عمل کنیم. از سوی دیگر میراث فرهنگی به عنوان بخشی از صنایع فرهنگی (صنایع خلاق) به شمار می آید و امروزه در کشورهای مختلف دنیا، صنایع فرهنگی را به عنوان حوزه ای معرفی می نمایند که با کمترین هزینه، می تواند بیشترین سوددهی را داشته باشد.

خوشبختانه ما در کشورمان در زمینه میراث ملموس که اشیا و ابنیه تاریخی را شامل می گردد و هم در بخش میراث ناملموس که متشکل از آداب ورسوم بومی و زبان ها و گویش های محلی است، بسیار غنی هستیم. ولی نتوانسته ایم این صنایع را به مرحله ای برسانیم که امکان بهره برداری های مالی یا اجتماعی از آنها وجود داشته باشد. تنها راهی که در این جهت می توان متصور بود، دیجیتالی کردن صنایع فرهنگی است. دیجیتالی کردن این صنایع علاوه بر کارنمودهای تعیینی که دارد، باعث می گردد مردم نسبت به آنها حساس تر شوند و درنتیجه مراقبت بهتری از صنایع فرهنگی صورت بگیرد.

نقشه راه میراث آرکا

مدیرعامل مجموعه پایدار میراث آرکا در مورد چشم انداز شرکت تحت مدیریتش می گوید: ما در جهت ایجاد یک مرکز جامع در زمینه محتوای میراث دیجیتال ایران حرکت می کنیم. هدف بعدی مجموعه ما تبدیل به مرکزی است که در ایجاد و توسعه کارآفرینی در حوزه فراوری محتوای دیجیتال نقش پررنگی داشته باشد. ما می خواهیم در کنار فعالیت های کنونی خودمان، بتوانیم موقعیت هایی برای افراد یا گروه های مرتبط با این حوزه ایجاد کنیم تا بتوانند یک صنعت مبتنی بر میراث فرهنگی ایجاد نمایند.

کمک اضافه می نماید: با توجه به سابقه ای که مجموعه میراث آرکا در زمینه همکاری های بین المللی داشته است و همچنین به دلیل احتیاجی که در کشورهای همسایه مانند عراق، سوریه، ترکمنستان و تاجیکستان در رابطه با دیجیتال سازی میراث فرهنگی این کشورها احساس می گردد، فرصت خوبی را برای ما به وجود آورده است تا براساس قیمت بسیار پایینی که درمقایسه با کشورهای غربی می توانیم ارائه دهیم، نقش موثری در ثبت اطلاعات میراث فرهنگی آنها ایفا کنیم.

سامانه آرکابوم در یک نگاه

به گفته مدیرعامل شرکت میراث آرکا، این شرکت که در سال 97 پیروز به اخذ گواهی خلاقیت وفناوری از سوی معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری شده است، از حدود پنج سال پیش به این شکل کار می کرد که سفارش هایی را برای انجام پروژه های دیجیتال سازی از موسسات و نهادهای گوناگون دریافت نموده و انجام می داد؛ اما متأسفانه با این کار، اطلاعات به شکل پراکنده ای در اختیار شرکت های خصوصی و دولتی (موزه ها و ادارات میراث فرهنگی) قرار می گرفت و امکان استفاده از آنها وجود نداشت. با توجه به اینکه یکی از اهداف مهم شرکت میراث آرکا، ایجاد امکان دسترسی به آثار فرهنگی برای عموم مردم است، پیروز شده اند از سال جاری سامانه ای به نام آرکابوم (از دو واژه آرکا به معنای کهن و بوم به معنای سرزمین) را طراحی و راه اندازی نمایند. در این پلتفرم سعی شده تمام اطلاعاتی که مجموعه میراث آرکا در این مدت به صورت دیجیتالی گردآوری نموده است، قرار داده گردد. میراث آرکا در پنج سال گذشته حدود 180 پروژه در حوزه دیجیتالی کردن آثار فرهنگی و تاریخی را در سراسر ایران انجام داده است و مجموعه ای از محتوای دیجیتالی غنی که شامل نقشه، عکس، مدل سه بعدی و تورمجازی هستند را ایجاد نموده است.

لازم به ذکر است این پلتفرم از دو بخش رایگان و غیررایگان تشکیل شده است. اکنون در بخش معرفی میراث فرهنگی، در مقیاس دنیای پلتفرم هایی مانند فرهنگ وهنر گوگل (Google Art & Culture) فعال هستند؛ اما در داخل کشورمان احتیاج به چنین سامانه ای احساس می شد که بتواند فضایی برای معرفی آثار فرهنگی و تاریخی گوناگون ایجاد کند. در همین رابطه، پلتفرم آرکابوم راه اندازی شده است و از خدمات آن می توان به این موارد اشاره نمود:

برگزاری تور آنلاین با همراهی راهنما برای بازدید از جاذبه های گردشگری کشور

ایجاد گالری سه بعدی برای موزه های کشور (مانند کاخ موزه گلستان، موزه فرش و موزه ملی ایران).

اجاره دادن گالری های مجازی به موزه ها و موسسات خصوصی.

فروش مدل های سه بعدی و محتوای دیجیتالی به علاقه مندان و پژوهشگران داخلی و خارجی.

میراث آرکا پیروز شده است در مدت پنج سالی که از شروع فعالیتش می گذرد، پنج پروژه بین المللی در بخش هایی مانند ارائه خدمات و فروش محتوا انجام دهد. برای نمونه آخرین پروژه بین المللی این شرکت در اسفند 99 و برای موزه ملی بوخوم انجام گرفته که در کشور آلمان قرار گرفته است و اولین موزه معدن در دنیا است. همچنین مجموعه میراث آرکا در قالب یک همکاری بین المللی، اطلاعات مربوط به مردان نمکی را که در موزه ملی ایران قرار گرفته است و مرتبط به بحث معدن می گردد را دیجیتالی نموده و در اختیار این موزه قرار دهد.

راه های ارتباط با شرکت پایدار میراث آرکا

وبسایت: archaboom.com و mirasearka.com

ایمیل: [email protected]

اینستاگرام، توئیتر، یوتیوب و تلگرام: mirasearka

تلفن: 09128792218

فراز سهیلی آزاد - نشان ایرانی 2 / روزنامه خبرنگاران