بحران کرونا؛ بازگشت بشر به وضع طبیعی هابز!

به گزارش بانیما، شیوع جهانی ویروس کرونا منجر به شکل گیری رفتارهایی نسبتا یکسان و نگران کننده در بسیاری از جوامع شده است؛ رفتارهایی که پیش از این از انسان مدرن چندان متصور نبود.

سام سکوتی بداغ

بعضی تحلیل گران به درستی شیوع جهانی ویروس کرونا را نقطه عطفی در تاریخ زندگی بشر می دانند و پس از پاندمی این ویروس در جهان، جهان را به 2 دوره پسا و پیشا کرونا تقسیم نموده اند.

این ویروس منجر به شکل گیری رفتارهایی نسبتا یکسان و نگران کننده در بسیاری از جوامع شده است؛ رفتارهایی کهپیش از این از انسان مدرن چندان متصور نبود و در بعضی از جوامع به شگل گیری دوگانه دانش و مذهب هم منجر شده است!

با شیوع این ویروس در چین و برخورد نظامی دولت در اجرای کامل قرنطینه، اگر چه دولت پیروز شد در سریع ترین زمان ممکن، اپیدمی را مهار و مدیریت کند اما ویدئوهایی از معابر و اماکن عمومی چین نشان می داد بعضی از شهروندان غیر مسئول چینی سعی در اشاعه عمدی این ویروس دارند، در کشور ما هم از زمان فراگیر شدن این ویروس کشف انبارهای ماسک و مواد ضد عفونی کننده یا گران تر شدن یکباره بعضی اقلام مورد احتیاج، نشان از چالشی اخلاقی(morality) می داد اما در ادامه راستا بویژه در کشور ایران، شکل گیری گروه های مردمی و همکاری با کادر درمانی تصور وضع طبیعی توماس هابز (فیلسوف سیاسی قرن هفدهم بریتانیا که جمله معروفی دارد: انسان گرگ انسان است.) در ایران را منتفی کرد و شکلی متعالی از یک آنارشیسم وطنی را تصویر کرد.

اخلاق در علم سیاست علاوه بر معنای فوق الذکر به معیارها و کدهای اداره جامعه هم ترجمه می گردد که نمونه شاخص آن اخلاق قدرت در اندیشه های ماکیاول است که اگر چه چندان با جنس اخلاقی موعظه گرانه نسبتی ندارد اما برای حفظ سازمانِ اقتدار، بیشتر به کار شهریاران می آید.

توماس هابز فیلسوف انگلیسی قائل به جنگ همگان بر علیه همگان بود و جمله انسان گرگ انسان است او یکی از پر تکرار ترین جملات اندیشکده های سیاست جهان است که کتاب ها و مقالات متعددی در رد و تائید آن به چاپ رسیده اند و پُربیراه نیست اگر بگوییم نقطه عطف دانش اندیشه سیاسی هابز است که با زایش سنت قرارداد که آنهم پاسخی به وضع طبیعی هابز بود، نقشی همچون کرونا در تقسیم زمانی علم سیاست داشت.

پیش از جان لاک و ژان ژاک روسو اندیشه حاکم در نسبت آغازین برخورد ما و دیگری این بود که اگر هر دوی ما خواستار چیز واحدی بودیم، یگانه تکنیک حل منازعه حذف دیگری یا قید و افسار زدن به دیگری برای رسیدن به هدف بود و این شرایط چه در سطح کلان و دعوای مرزی کشورها و چه در روابط اجتماعی حاکم بود تا اینکه لاک به جای خشونت ذاتی انسان ها، عقل و صبر را ذاتی انسان معرفی کرد و با تبدیل انسان بربر و ورود آنها به یک قرارداد اجتماعی، دست دادن های روزمره ما را از اطمینان از مسلح نبودن به دوستی و همکاری تغییر شرایط داد.

سنت قرارداد پس از جان لاک در اندیشه های روسو وَرز بیشتری خورد و در جهان مدرن دایر مدار تشکیل دولت ـ ملت های قرون اخیر گشت و منجر به تشکیل اتحادیه ها و سازمان های همکاری منطقه ای و شاید بهترین نمونه آن اتحادیه اروپا بود که با همگرایی اکثریت کشورهای اروپایی سازمان یافت، اما امروزه شاهد هستیم که در اولین بحران جدی پایه های این سازمان شل شده اند و نه فقط مردم بلکه دولت های متحد هم چندان وقعی به توافق نامه های بین المللی و حتی همکاری های درون اتحادیه ای خود ندارند!

موضوع توقیف ماسک های ارسالی که در گمرکات کشورها ضبط می شوند و یا سرقت محموله های مورد احتیاج مردم و بیمارستان ها در کشورهای مختلف از جمله کشورهای عضو اتحادیه اروپا زنگ خطری است که به صدا در آمده است و اگر بحران ادامه پیدا کند باید با چشمانی باز صف های طولانی تر خرید اسلحه در آمریکا و پاره شدن سندهای همکاری بین المللی و منطقه ای بیشتری را نظاره گر باشیم!