کرمان به آب های ژرف امید بسته است - بانیما

برای رفع مشکل بی آبی در استان کرمان طرح های مختلفی از جمله اجرای طرح انتقال آب از بهشت آباد به کرمان مطرح شد که هیچ گاه حتی یک قطره آب از بهشت آباد به استان کرمان نرسید، انتقال آب از سد صفا رود به شهر کرمان نیز به دلیل کمبود بودجه به کندی پیش می رود و البته دچار تعارضاتی محلی نیست شده است، طرح سوم انتقال آب از دریای عمان به کرمان بود که قرار است با انتقال آب از دریای عمان بخشی از آب مورد نیاز کشاورزی جنوب کرمان و البته نیاز شرکتهای بزرگ صنعتی نیز در قالب این طرح عملیاتی شود که به دلیل هزینه بر بودن طرح، مشخص نیست عملا آب عمان به کرمان می رسد یا خیر و به همین دلیل عملا کرمانی ها کاری به جز صرفه جویی در مصرف آب نمی توانند انجام دهند. مردم در بخش مصرف خانگی صرفه جویی را افزایش داده اند اما پاشنه اشیل منابع آب در کرمان، بخش کشاورزی است که 70 درصد از آبهای موجود در این بخش یا به عمق زمین فرو می رود و یا بخار می شود.

هر چند که در سال جاری قطعی آب در شهر کرمان روی نداد اما با قطعی برق عملا آبی هم از شیرهای آب خانه های کرمان جاری نمی شد.

وضعیت در کرمان به گونه است که این استان جزو سه استان موجود در خط قرمز بی آبی قرار گرفته است و حالا گفته می شود که تنها یک طرح می تواند در دراز مدت مشکل آب استان کرمان را رفع کند و این نقطه امید در اعماق زمین نهفته است، مردم استان به یاد دارند که مسئولان استانداری کرمان طی سال گذشته از اجرای طرحی با عنوان برداشت آب از ذخایر ژرف را در دستور کار قرار داده اند. این طرح که از نوین ترین طرح های استحصال آب در دنیا به شمار می رود در صورت اجرایی شدن و گذر از مراحل مطالعاتی می تواند کشور را از مشکل تامین آب رها کند و آینده متفاوتی را پیش روی اقتصاد کشور بگذارد.

گفته می شود مراحل مقدماتی این طرح در سیستان و بلوچستان اجرا شده است و استانهای کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان با توجه به شرایط حادی که در بحث ذخایر آب دارند در اولویت های بعدی قرار دارند، در این طرح که به نظر می رسد ایران به توانمندی علمی آن دست یافته است برداشت آب از عمق بیش از 1000 متر زمین انجام می شود.

به نظر می رسد حفر نخستین چاه عمیق در سیستان و بلوچستان به دلیل کم آبی شدید این استان به نسبت وضعیت استان کرمان بوده است و به زودی شاهد اجرای طرح های مطالعاتی و اجرایی این طرح در کرمان نیز خواهیم بود.

در حالیکه بسیاری از کارشناسان اطلاعات دقیقی از نحوه اجرای طرح و آبهای ژرف در دسترس ندارند اما مردم استان های کم آب، دل به نتایج مثبت برداشت آب از ذخایر ژرف بسته اند.

محمد خسروی، کارشناس حوزه آب و استاد دانشگاه در گفتگو با مهر اظهارداشت: استان کرمان طی سالهای اخیر برنامه مناسبی برای استفاده بهینه و مدیریت شده از منابع آبی موجود نداشته است و مهمترین اتفاقی که باید در حوزه مصرف کنندگان روی دهد تغییر الگوی مصرف است، هر چند اکثر مردم در بخش مصرف خانگی آب با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند اما مشکل ما در بخش آب خانگی نیست چون فقط 2 درصد از آب های موجود در این بخش استفاده می شود.

بخش کشاورزی آب های موجود را هدر می دهد

وی گفت: آبهای شرب آبهای گرانی هستند اما مهمترین منبع هدر رفت آب به شمار نمی روند در واقع در حال حاضر هیچ منبع قابل جایگزینی برای تبدیل شده به آب شرب وجود ندارد و اکثر آبها در بخش کشاورزی استفاده می شوند و باید در این حوزه اقدامی علمی صورت گیرد.

خسروی افزود: استفاده از علم روز در بخش مدیریت تامین و مصرف و توزیع آب بسیار مهم است در حالیکه بسیاری از کشورهای پیشرفته در این راستا اقدام می کنند اما در کشور ما مردم عادت کرده اند که الگوی اشتباه مصرف را به خصوص در بخش کشاورزی پیش بگیرند.

وی بیان کرد: ایران باید قدمهای موثر و عملی را در مباحث علمی آب بردارد و با توجه به منابع محدود آب در دنیا یکی از مهمترین کرسیهای علمی در اکثر دانشگاه های معتبر در رشته آب راه اندازی می شود.

روش های نوین مدیریت تامین و مصرف بهینه آب باید در دستور کار باشد

وی گفت: باید سرمایه گذاری لازم در بخش نیروی انسانی و اعتباری در روشهای نوین مدیریت آب انجام شود و نباید فکر کرد باید منتظر بمانیم تا باران ببارد و مشکل حل شود چون عملا این مشکل در صورت برگشت مجدد الگوی بارشهای به وضعیت استاندارد نیز حل نمی شود چون سالهای منابع آبی هدر رفته است، پس باید گامهای علمی برای مصرف بهینه آب در کشور برداشته شود تا در آینده نچندان دور با مشکل مواجه نشویم.

خسروی گفت: بحث برداشت آب از منابع ذخایر ژرف بر اساس یک کار علمی مطرح شده است که خوشبختانه با تلاش دانشمندان ایرانی هم اکنون ایرانی ها به این دانش دست یافته اند و منابع گسترده ای از ذخایر آب را در دسترس قرار می دهد اما نباید از این منابع مانند گذشته استفاده غیر علمی شود، در واقع در بحث آب تمام قدمهای ما در استان کرمان باید علمی و متاثر از مطالعه و کار تحقیقاتی باشد که در آینده با مشکلات کمتری مواجه شویم.

وی افزود: بحث هایی در خصوص هزینه بر و زمان بر بودن دسترسی به این منابع مطرح می شود اما به نظر می رسد این مباحث با دید منفی مطرح می شود با اهمیت تر از اینکه این منابع چقدر غنی هستند و اینکه جواب این نقدها چه هستند، این امر اهمیت دارد که باید قبول کنیم که باید وارد مباحث جدید علمی شویم و اینکه دانشمندان ایرانی به این دانش دست یافته اند آنقدر مهم است که از جمله مهمترین دستاوردهای دانشمندان ایرانی محسوب می شود.

وی بیان کرد: این مطالعات باید ادامه یابد و به حل مشکل منتج شود چون حتی اگر این مطالعات هزینه بر باشد اما می تواند ذخایر استراتژیکی آبی را در اختیار قرار دهد که چالش عمده سالهای آینده را یعنی تامین آب را رفع کند.

خسروی با اشاره به اینکه نخستین چاه عمیق در کشور در سیستان و بلوچستان از ابتدای سال جاری در دستور کار قرار گرفته گفت: آبهای ژرف دو نوع است یکی آبهای محبوس شده که تجدید ناپذیر هستند که نباید برداشت شوند اما نوع دیگر تجدید پذیر هستند و منابع قابل قبولی در دسترس قرار می دهد.

مدیرکل هواشناسی استان کرمان نیز در گفتگو با مهر اظهارداشت: بارندگی در سال زراعی امسال با کاهش 60 درصدی بارندگی در مقایسه با سال گذشته رو برو بوده و عملا با کاهش شدید بارندگی مواجه هستیم.

امیر حسین ذهبی نژاد بیان کرد: در مجموع استان کرمان از ابتدای مهر ماه سال گذشته تا کنون تنها 45 میلیمتر باران باریده است.

بارندگی از 143 میلیمتر به 45 میلیمتر رسید

وی تصریح کرد: میزان بارندگی در سال نود و پنج 143 میلیمتر بوده است و در برخی از مناطق استان کرمان طی سال زراعی گذشته باران نباریده است.

وی همچنین به تغییرات اقلیمی در کرمان اشاره کرد و بیان داشت: افزایش میزان ریزگردها از یک سو و از سوی دیگر افزایش دمای هوا در استان کرمان از دیگر رویدادهای هواشناسی در سال جاری در کرمان است.

اما روند کاهشی بارندگی در استان کرمان موجب کاهش شدید منابع آبهای استحصالی شده است، معاون بهره برداری آب منطقه ای کرمان از جمله افرادی است که از میزان آبهای سدهای کرمان نگران است، علی عربپور افزود: مجموع آبهایی که در سال جاری در سدهای کرمان وارد شده است 126 میلیون مترکعب است که همین آمار در سال گذشته یک میلیارد و 397 میلیون مترمکعب است.

وی بیان کرد: کاهش نزولات جوی و بالا بودن حجم تبخیر موجب شده است در سال جاری با کمترین میزان ذخیره آب در سدهای کرمان مواجه باشیم.

وی گفت: منابع آبهای سطحی کرمان در سال جاری تقریبا به صفر رسیده است و ورودی سدها کاهش یافته است به همین دلیل باید مصرف بهینه آب در همه بخشهای استان کرمان در دستور کار باشد.

عربپور بیان کرد: در صورت تزریق منابع جدید هم با توجه به مصرف اشتباه منابع آبی با هدر رفت جدی آب مواجه خواهیم بود.