چرا طرح آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ناکام می ماند؟

به گزارش بانیما، آمریکا دو سال پیش یک طرفه از برجام خارج شد و همه تحریم هایی را که همزمان با توافق هسته ای برداشته شده بود، دوباره همراه با تحریم های گسترده و تازه تری اعمال کرد. اخیرا روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی فاش کرده که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در حال آماده سازی یک طرح حقوقی است که نشان دهد واشنگتن هنوز عضوی از توافق هسته ای با ایران است، تا با استفاده از آن بتواند تحریم های تسلیحاتی ایران را تمدید کند.

گزارش خبرنگاران، فاطمه شریفی، کارشناس روابط بین الملل در یادداشتی با این مقدمه می نویسد: بنا بر اعلام نیویورک تایمز، این موضوع بخشی از راهبرد واشنگتن برای تحت فشار قرار دادن شورای امنیت سازمان ملل است که تحریم تسلیحاتی علیه تهران را تمدید کرده و اطمینان حاصل کند که تحریم های سختگیرانه تری علیه ایران اعمال شود. در این راستا، آن ها بدنبال طرح قطعنامه ای جدید در شورای امنیت سازمان ملل هستند که پس از منقضی شدن تحریم فعلی در ماه اکتبر، مانع از صادرات تسلیحات به ایران می شود.

یک مقام آمریکایی هم گفته است که ایالات متحده پیش نویس قطعنامه ای را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به انگلیس، فرانسه و آلمان ارائه داده است. اما این پیش نویس هنوز در اختیار 11 عضو دیگر شورای امنیت سازمان ملل متحد، از جمله روسیه و چین، قرار نگرفته است. این در حالی است که روسیه و چین که از حق وتو در شورای امنیت برخوردارند عضو کشورهای توافق شش جانبه برجام هستند. مسئله ای که واشنگتن را به شدت به صرافت اندخته، این است که اگر پیروز به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نشد، از اختیارات برجام استفاده کند تا هم تحریم های شورای امنیت را بازگرداند هم به عمر برجام انتها دهد.

برای رسیدن به این منظور آنها مدعی شده اند که این کشور از حق خود به عنوان یک عضو توافق استفاده خواهد کرد. مسئله ای که پمپئو با صحه گذاشتن بر آن در مصاحبه ای با شبکه تلویزیونی فاکس نیوز گفت: ما هر کاری که بتوانیم می کنیم تا تحریم تسلیحاتی ایران بعد از چند ماه دیگر (اکتبر) هم ادامه پیدا کند و همچنان پابرجا باشد. رجوع به قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل مساله را آشکار می کند؛ و به وضوح می گوید چه کسی در آن مشارکت دارد. این قطعنامه جدای از برجام است. ما یکی از شرکت کنندگان هستیم و شرکت کنندگان حق دارند تحریم ها را به طور اتوماتیک بازگردانند.

مشارکت کننده در برجام کیست؟ آیا آمریکا هنوز هم مشارکت کننده است؟

در قطعنامه 2231 شورای امنیت و ضمیمه های آن، در مجموع 72 بار از واژه شرکت کننده یا عضو استفاده شده است. تقریبا در نیمی از این موارد این استفاده در قالب مشارکت کننده در برجام است. در این قطعنامه گفته شده که منظور از عضو برجام همان امضاکنندگان توافق وین است. در مواردی دیگر هم از لفظ شرکت کننده برای اشاره به شرکت کنندگان در کمیسیون مشترک، یا شرکت کنندگان در کارگروه خرید استفاده شده است که هر دو بخشی از سازوکارهای برجام هستند. در 12 مورد هم در متن قطعنامه عبارت شرکت کنندگان E3/EU+3 آمده که به معنای سه قدرت اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) و اتحادیه اروپا و آمریکا، چین و روسیه است.

پیتر استانو، سخنگوی دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص ادعای پومپئو می گوید: مطابق تصمیم دو سال قبل دونالد ترامپ، آمریکا اظهار داشت که عضویتش در برجام را سرانجام می دهد. همچنین قابل یادآوری است که آمریکا از آن موقع در هیچ یک از جلسات و فعالیت هایی که در چهارچوب برجام بوده شرکت نکرده است.

سایر ناظران نیز تا حد زیادی از ناکام ماندن این تلاش ها و غیر ممکن بودن آنها خبر دادند؛ در جائیکه وندی شرمن عضو ارشد تیم مذاکره کننده آمریکا در مذاکرات هسته ای با ایران با اشاره به این که روسیه و چین هیچ گاه خواهان تحریم تسلیحاتی ایران نبوده اند و تنها برای مدتی محدود با آن موافقت کرده اند، درباره تلاش آمریکا برای این که نشان دهد هنوز عضوی از توافق است، گفت: من فکر می کنم که آن ها با مخالفت زیادی روبرو خواهند شد، چراکه دولت ترامپ از توافق خارج شد. یک دیپلمات اروپایی هم به رویترز گفته: بسیار سخت خواهد بود که وقتی از یک توافق نامه خارج شدید، دوباره خودتان را به عنوان یک عضو همچنان ناظر بر مفاد آن بقبولانید. یک دیپلمات عضو شورای امنیت که خواسته ناشناس بماند تصریح کرده که درخواست واشنگتن به محض رسیدن به شورای امنیت ناکام خواهد ماند. یک دیپلمات ارشد یکی از کشورهای اروپایی عضو شورای امنیت نیز که نخواسته هویتش اعلام شود گفته است که این تلاش آمریکا نتیجه چندانی به همراه نخواهد داشت چرا که آمریکا نمی تواند هم از توافق هسته ای با ایران پا پس بکشد و هم در صورت نیاز خود به آن ارجاع دهد.

مجید تخت روانچی، کننده ایران در سازمان ملل نیز شرح داد که، آقای پومپئو ادعا می کند که بر مبنای قطعنامه 2231، آمریکا شرکت کننده است، در حالی که قطعنامه به شرکت کننده برجام اشاره دارد. او برجام را از قلم می اندازد، چون در 8 مه 2018، رئیس او اظهار داشت مشارکت آمریکا در برجام را سرانجام می دهد. به این ترتیب آمریکا هیچ استدلال حقوقی برای عضو بودن ندارد. میخائیل اولیانوف، کننده روسیه در سازمان ملل هم معتقد است: تلاش آمریکا برای معرفی خود به عنوان یک شرکت کننده برجام آینده ای ندارد و مانند به مضحکه دریافت عقل سلیم است. آنهایی که این ایده را ساختند به مقام های آمریکایی مشاوره بدی داده اند.

وزیر امور خارجه کشورمان نیز در این باره شرح داد: دو سال پیش مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا و رئیس اش اظهار داشتند مشارکت ایالات متحده در توافق هسته ای برجام را متوقف می کنند با این خیال که فشار حداکثری آنها ایران را به زانو درمی آورد. با توجه به شکست این سیاست اکنون او می خواهد عضوی از توافق برجام باشد. خیال پردازی را متوقف کنید: ملت ایران همیشه خود برای سرنوشت خویش تصمیم می گیرد.

حال با تمام این تفاسیر باید گفت که به صورت کلی اصولا هیچ پایه حقوقی برای ادعای به اصطلاح حقوقی آمریکا وجود ندارد و این مسئله تنها یک دستاویز پوسیده و نخ نما برای کسانی چون امثال مایک پمپئو است که در دوران وزارت خود هیچ دستاوردی در دیپلماسی نداشته و در این مدت، حتی جهان را به جایی ناامن تر تبدیل کرده و مورد تنفر عمومی هستند. حال هم می خواهند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری امریکا فرافکنی جدیدی را رقم زنند و از آن به عنوان دستاورد دولت ترامپ برای تثبیت جایگاه وی در مسند ریاست جمهوری که این روزها در کنترل پاندمی کورنا با ناکارآمدی جدی روبرو است یاد کنند.