شاعری با دو بال عشق و آزادی - بانیما

از ستار جلیل زاده خواستیم پیش از هرچیز کمی درباره آثار و ترجمه هایش بگوید. او پاسخ داد: من زاده شادگانم، سال هاست ساکنم در کرج به کار ترجمه، تا به امروز نیز حدود پانزده کتاب منتشر شده در شعر و داستان و رمان و مجموعه مقاله دارم و چند ترجمه منتظر چاپ. اگر بخواهم فهرستی از کارهایم را نام ببرم، می توانم به رمان نور آبی، از حسین جمیل البرغوثی و نشر دوستان، رمان تاریخی اعترافات ابونواس از کامل الشناوی و نشر بوتیمار، رمان داعشی خاطرخواه از هاجر عبدالصمد و نشر کوله پشتی، رمان جنگ دوم سگ از ابراهیم نصرالله و نشر گل آذین، رمان بابا سارتر از علی بدر و نشر شب چله، مجموعه زخمه ها از چهار شاعر عرب (نزار قبانی، أدونیس، غاده السمان، قاسم حداد) و نشر لاجورد، مجموعه شعر از حروف الفبایم باش از نزار قبانی و نشر گل آذین، مجموعه شعر از دوران عاشقی اثر غاده السمان و از نشر گل آذین، مجموعه شعر و انکار انجیل من است از أدونیس و نشر سولار، مجموعه شعر زنی عاشق زیر باران از غاده السمان و نشر ثالث، مجموعه شعر با من چیزی از ابرها بنوش از نزار قبانی و نشر ثالث، مجموعه شعر جهان ساعت هایش را با چشمان تو کوک می کند از نزار قبانی و نشر ثالث و.... اشاره کنم.

از آنجایی که کتاب جهان ساعت هایش را با چشمان تو کوک می کند مقدمه ای نداشت، از مترجم این اثر درباره زبان مبدا این مجموعه شعر پرسیدیم. او پاسخ داد: حوزه کاری من زبان عربی است و این اثر را از چهارده دفتر نزار قبانی و از مجموعه (الاعمال الکامله) این شاعر گزینش و ترجمه کردم که انتها در دو مجموعه با عنوان با من چیزی از ابرها بنوش و جهان ساعت هایش را با چشمان تو کوک می کند هر دو توسط نشر ثالث منتشر شده است.

از ستار جلیل زاده خواستیم کمی درباره معیار گزینش اشعار این شاعر برای ما بگوید. او پاسخ داد: وقتی شعر شاعری برجسته چون نزار قبانی را مطالعه می کنم از فرم و محتوا و نیز ظرافت های زبانی این شاعر بزرگ لذت می برم بنابراین معیار در وهله نخست همین لذتی است که از قرائت شعر می برم و چون دوست دارم خوانندگان خوب شعر را در این لذت سهیم کنم شعر را ترجمه و در دسترس علاقه مندان قرار می دهم.

او در ادامه درباره مزیت این کتاب بر ترجمه ها و چاپ های دیگر از آثار نزار قبانی صحبت کرد و گفت: قضاوت اینکه این کتاب چه مزیت هایی می تواند نسبت به ترجمه های دیگر از شعر نزاز قبانی داشته باشد به عهده خوانندگان فهیم شعر است، سال هاست از نزار قبانی شعر ترجمه می شود، من هم تلاش کردم در ترجمه شعر نزار قبانی از زبان و ترکیب های سهل و ممتنع استفاده کنم. در واقع نزار قبانی شاعری است که سد زبان بین شعر و بین مردم را شکست و به قول سعادالصباح بانوی شعر کویت: با دستان نزار قبانی گستره زیبایی، بزرگ تر از گستره گنبدها شد.. و گستره آزادی، بزرگ تر از گستره بندگی... و گستره عشق بزرگ تر از گستره نفرت. با دستان نزار قبانی زن این امکان را پیدا کرد تا بی که داخل زندان زنان بشود بتواند شعر بخواند. با دستان نزار قبانی مردم کوچه و خیابان کشورهای عربی در مقابله با سلطه پذیران و چاپلوسان شجاع تر شدند. شعر نزار قبانی در این روزگار ضرورتی ملی پیدا کرد.. بعد ضرورت زیباشناسانه دهه پنجاه... و در هر مقابله سیاسی، یا ملی، یا مبارزه ، اشعار نزار قبانی در خطوط مقدم بوده است. نزار در تمام نقشه ها روحی و روانی ما جای دارد...

ستار جلیل زاده در پاسخ به سوال اگر قرار باشد یک مجموعه شعر از نزار قبانی به زبان عربی معرفی کنید، آن کدام است گفت: تمام دفترهای شعر نزار قبانی برای خواننده شعر جذاب و خواندنی است حتی شعرهای سیاسی اش چرا که به قول نزار: باور داشتم شعر در چشمان مردم وجود دارد، در صدایشان، در عزیزانشان، در اشک هایشان، در خنده هایشان و وظیفة من به عنوان شاعر، این است که این صحنه های بزرگ مردمی را روایت کنم.

او در ادامه درباره مسائل ترجمه اشعار نزار قبانی گفت: بحث ترجمه شعر و مسائلی که مترجم با آن ها روبرو است بحث گسترده ای است باید بگویم که مترجم علاوه بر تسلطش بر زبان مبدا و مقصد خود نیز یا باید شاعر باشد یا حداقل با شعر و ظرافت های بدیع آن آشنایی داشته باشد چراکه شیوه بیان و سبک هر شاعری متفاوت است، من این مطلب را وقتی داشتم روی کتاب آنتولوژی شعر معاصر عرب کار می کردم و بسیار کار طاقت فرسایی بود، با تمام وجودم حس کردم.

ستار جلیل زاده سخنانش را با خواندن شعری از همین مجموعه به انتها رساند و گفت: در انتها دوست دارم شعری از این مجموعه را تقدیم کنم به خوانندگان خوب شعر:

بر سطح باد نوشتم

اسمی را

که دوستش داشتم

بر سطح آب نوشتم

اما نمی دانستم باد کر است

و آب،

اسم ها را در خود نگه نمی دارد...

نزار قبانی شاعری مردمی است که تا واپسین لحظه زندگی وفادار می ماند به رسالت شعر با دو بال گسترده: بال عشق و بال آزادی... و بعد از مرگش میراث شعر و نثری را برایمان به جا گذاشت که گواه مقاومت و پایداری او در میدان زبان عربی است، مبارزی سرسخت که نه کوتاه آمد، نه تغییر کرد و نه خود را پشت ماسک ها پنهان کرد.