افشای اسرار دریاچه باستانی مریخ به وسیله دانشمند متفاوت ناسا، عکس - بانیما

مریخ نورد استقامت(Perseverance) ناسا اخیرا کاوش در دلتای رودخانه باستانی را که شواهدی از دریاچه میلیاردها سال پیش دهانه جیزرو(Jezero Crater) در بر دارد، به خاتمه رساند. این دانشمند شش چرخ تا به امروز در مجموع 23 نمونه جمع آوری نموده است که تاریخ زمین شناسی این منطقه از مریخ را در این فرآیند فاش می نماید.

یک نمونه به نام لفروی بی(Lefroy Bay) حاوی میزان زیادی سیلیس ریزدانه است که به خاطر حفظ فسیل های باستانی روی زمین شناخته می گردد. دیگری به نام اوتیس پیک(Otis Peak) میزان قابل توجهی از فسفات را در بر دارد که اغلب با زندگی به آن گونه ای که ما می شناسیم، مرتبط است. بعلاوه، هر دوی این نمونه ها غنی از کربنات هستند که می تواند اطلاعات مربوط به شرایط محیطی را از زمان تشکیل سنگ تا به امروز حفظ نموده باشد.

• فاجعه پس از شکست سایپا و ایران خودرو در بازار مسکو/ ماشین های روسی بدتر از پراید در بازار ایران! /عکس

• سامسونگ برای آیفون خط و نشان کشید!

• جایگزین روسی پراید در ایران/ عکس

کن فارلی(Ken Farley) دانشمند مؤسسه فناوری کالیفرنیا(Caltech) و از اعضای پروژه استقامت گفت: ما دهانه جیزرو را به عنوان محل فرود انتخاب کردیم زیرا تصاویر مداری یک دلتا را نشان می دهد و شواهد آشکاری را به نمایش می گذارد مبنی بر اینکه یک دریاچه بزرگ زمانی در دهانه بوده است. دریاچه یک محیط بالقوه قابل سکونت است و صخره های دلتا محیطی عالی برای مدفون شدن نشانه های حیات باستانی به عنوان فسیل در پرونده های زمین شناسی هستند. پس از اکتشاف کامل، تاریخچه زمین شناسی دهانه گردهم می آید و فاز دریاچه و رودخانه آن را از ابتدا تا پایان ترسیم می گردد.

دهانه جیزرو تقریبا چهار میلیارد سال پیش در اثر برخورد یک سیارک شکل گرفت. پس از فرود آمدن مریخ نورد استقامت در فوریه 2021، گروه ماموریت متوجه شد که کف دهانه از سنگ آذرین ناشی از ماگمای زیرزمینی یا فعالیت های آتشفشانی روی سطح تشکیل شده است. آنها از آن موقع، نمونه های ماسه سنگ و گل سنگ را پیدا نموده اند که نشان دهنده ورود اولین رودخانه به دهانه طی صدها میلیون سال بعد است. بر فراز این سنگ ها، گل سنگ های غنی از نمک وجود دارند. آنها نشان دهنده وجود یک دریاچه کم عمق هستند که تبخیر را تجربه می نماید. این گروه پژوهشی معتقدند که عرض دریاچه در نهایت به قطر 35 کیلومتر و عمق 30 متر رسید. بعدها، آب با جریان سریع به همراه سنگ ها از دهانه جیزرو خارج شد و آنها را در بالای دلتا و سایر نقاط دهانه پراکنده کرد.

لیبی آیوز(Libby Ives) دانشجوی مقطع فوق دکتری در آزمایشگاه پیش رانش جت ناسا و مدیر این مأموریت گفت: ما توانستیم طرح کلی این فصل های تاریخ جیزرو را در تصاویر مداری ببینیم اما برای رسیدن به درک واقعی و مفصل جدول زمانی آن باید با استقامت کار می کردیم.

نمونه های فریبنده

نمونه هایی که استقامت جمع آوری می نماید، تقریبا به مقدار یک تکه گچ کلاس درس هستند و به عنوان بخشی از کوشش مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا موسوم به کمپین بازگشت نمونه مریخ(Mars Sample Return campaign)، در لوله های فلزی ویژه ذخیره می شوند. آوردن لوله های آزمایشی به زمین، دانشمندان را قادر می سازد تا نمونه ها را با تجهیزات آزمایشگاهی قوی و بسیار بزرگ آنالیز نمایند.

مریخ نورد استقامت برای تصمیم گیری در خصوص اینکه کدام نمونه ها را جمع آوری کند، ابتدا از یک دستگاه سایشی استفاده می نماید تا تکه ای از سنگ مورد نظر را از بین ببرد و سپس با استفاده از تجهیزات علمی دقیق مانند دستگاه PIXL ساخته شده به وسیله آزمایشگاه پیش رانش جت، شیمی سنگ را مورد آنالیز قرار می دهد.

در نمونه موسوم به بیلز بی(Bills Bay)، PIXL کربنات ها را در محیط های آبی با شرایطی کشف کرد که ممکن است برای حفظ مولکول های آلی مطلوب باشند. مولکول های آلی به وسیله فرآیندهای زمین شناسی و بیولوژیکی تشکیل می شوند. بعلاوه، این سنگ ها سرشار از سیلیس بودند که در حفظ مولکول های آلی، از جمله مولکول های مرتبط با حیات موثر است.

مورگان کیبل(Morgan Cable) از اعضای پروژه PIXL گفت: روی زمین، این سیلیس ریزدانه را اغلب در مکانی می یابید که زمانی شنی بوده است. در این نوع محیط، بقایای حیات باستانی روی زمین می توانند حفظ و بعدها کشف شوند.

تجهیزات مریخ نورد استقامت قادر به تشخیص دادن ساختارهای میکروسکوپی و فسیل مانند و تغییرات شیمیایی هستند که شاید از میکروب های باستانی به جا مانده باشند اما هنوز شواهدی مبنی بر وجود آنها دیده نشده است.

نمونه دیگری که PIXL آنالیز کرد، اوزل فالز(Ouzel Falls) نام دارد که وجود آهن مرتبط با فسفات در آن تشخیص داده شد. فسفات یک جزء از DNA و غشای سلولی همه حیات زمینی شناخته شده است و بخشی از مولکولی به شمار می رود که به سلول ها در حمل کردن انرژی یاری می نماید.

گروه ماموریت پس از ارزیابی یافته های PIXL در خصوص هر یک از این نمونه ها، دستوراتی را برای مریخ نورد فرستاد تا هسته های سنگی را جمع آوری کند. لفروی بی در کنار بیلز بی و اوتیس پیک در اوزل فالز جمع آوری شد.

کیبل گفت: ما شرایط ایده آلی را برای یافتن نشانه هایی از زندگی باستانی داریم که در آن کربنات ها و فسفات های نشان دهنده یک محیط آبی و قابل سکونت و بعلاوه سیلیس را که در حفظ آن عالی است، پیدا می کنیم.

کار استقامت هنوز انجام نشده است. چهارمین کمپین علمی در حال اجرا شدن ماموریت، حاشیه دهانه جیزرو را در نزدیکی ورودی دره کاوش خواهد نمود که احتمالا رودخانه ای در بستر آن قرار داشته است. رسوبات کربنات غنی در امتداد حاشیه مشاهده شده است که در تصاویر مداری خودنمایی می نماید.

این پژوهش در نشست سالانه اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا(AGU Annual Meeting) در سن فرانسیسکو ارائه شد.

5858