آگاهی تغذیه ای مادران ، کلید سلامت خانواده - بانیما

آگاهی تغذیه ای مادران ، کلید سلامت خانواده

یکی از مهم ترین عوامل در شکل گیری الگوی غذایی خانواده، عادات و آدابی است که در خصوص تغذیه در خانواده وجود دارد و منجر به رفتارهای صحیح یا نامناسب تغذیه ای به وسیله افراد می شود. این عادات ریشه در عوامل مختلفی از قبیل آداب و سنن معمول در جامعه، رفتارهای تغذیه ای خاص خانواده ، شرطی ها، تبلیغات رسانه های گروهی و عوامل بسیار دیگری دارد که نتیجه آن مستقیماً بر سلامت شخص اثر گذار خواهد بود.

والدین و به خصوص مادران تأثیر بسیار مهم و سازنده ای در شکل گیری عادات غذایی و رفتارهای تغذیه ای اعضاء خانواده دارند و چنانچه اظهار نماییم که برای اصلاح الگوی غذایی بچه ها لازم است ابتدا آگاهی تغذیه ای والدین و به خصوص مادران را افزایش دهیم، سخنی به گزاف نگفته ایم. بسیاری از افراد آگاهی کافی در خصوص چگونگی عادات غذایی خود ندارند و نمی دانند کدام یک از عادات غذایی شان صحیح و کدام نامناسب است. مهمترین گام جهت برخورداری از رفتارهای تغذیه ای صحیح در هر فرد، آگاهی کافی و دقیق او از عادات غلط خود و اصلاح آنها و تقویت عادات غذایی صحیح در او است.

- یکی از عادات نامناسبی که متأسفانه در بین هموطنان رواج زیادی دارد، افزودن نمک فراوان به غذا و استفاده از غذاها یا مواد خوراکی شور و پرنمک است. این عادات غلط، از خانواده منشاء می گیرد. چنانچه در خانواده از نمکدان بر سر سفره استفاده شود و والدین به غذا نمک اضافه کنند و یا مادر به هنگام طبخ غذا از نمک زیاد استفاده نماید، بچه ها از بدو طفولیت به مصرف غذاهای شور عادت خواهند کرد و این عادت تا آخر عمر با آنها خواهد بود .

برخی از افراد تصور می کنند تمایل زیادی به مصرف برخی مواد غذایی، به علت تصور صحیح نیست. علاقه و رغبت زیاد به برخی از مواد، به علت عادت طولانی مدت نسبت به مصرف آنها است. مثلاً بارها مشاهده نموده ایم افرادی که دارای فشار خون بالا هستند، تمایل زیادی به مصرف نمک دارند و یا کسانی که چاق هستند، علاقه فراوانی به مصرف شیرینی و مواد شیرین دارند. بعلاوه کسانی که مبتلا به اختلالات قلبی - عروقی می باشند ، اکثراً غذاهای سرخ نموده و چرب را ترجیح می دهند واضح است که بدن هیچ یک از این افراد نه تنها به موادی که مورد علاقه آنها است احتیاج ندارند، بلکه این دسته از مواد خوراکی برای سلامت آنها بسیار مضر و خطرناک است. نکته قابل توجه این است که احتیاج بدن آنها موجب ایجاد، این تمایل و رغبت نیست، بلکه این علاقه به علت الگوی غلط غذایی حاصل از عادات نامناسب موجود در خانواده یا جامعه می باشد. در هر حال لازم است به خاطر داشته باشیم که استفاده از غذاهای پرنمک و شور موجب افزایش فشارخون، اختلالات قلبی - عروقی، ایجاد ادم (ورم) به خصوص در صورت، پاها و دست ها و بعلاوه افزایش دفع کلسیم به وسیله کلیه ها می شود که نتیجه آن، بروز راشیتیسم در بچه ها، نرمی استخوان در عظیمسالان و پوکی استخوان در افراد میانسال و سالمند می باشد .

بنابراین مادران عزیز لازم است بچه ها خود را از همان ابتدای طفولیت، به مصرف غذاهای کم نمک عادت دهند .

توجه به این نکته لازم است که سدیم (که از ترکیبات نمک طعام می باشد) به اندازه کم و بیش در تمام مواد غذایی وجود دارد و در شرایط معمولی، با افزودن اندازه کمی نمک به غذا به هنگام طبخ، احتیاج انسان به این ماده معدنی تأمین خواهد شد .

- عادات نامناسب دیگری که این روزها به خصوص در بین نوجوانان و جوانان شیوع زیادی دارد، مصرف مواد قندی به جای مواد نشاسته ای و جانشین کردن غلات بدون سبوس به جای دانه کامل غلات است . مواد قندی معمولاً فقط حاوی اندازه زیادی شکر هستند و قادر نخواهند بود مواد مغذی مورد احتیاج انسان را تأمین کنند، به اضافه آنکه بسیار پرکالری بوده و افراط در مصرف آنها موجب افزایش وزن و چاقی می شود، در ضمنً این مواد در دندان ها ایجاد پوسیدگی نموده و سلامت و استحکام دندان ها را به خطر می اندازند. قند موجود در مواد شیرین به علت آنکه به سرعت جذب خون می شود، ایجاد سیری موقت در شخص می کند و پس از مدت کوتاهی انسولین ترشح می شود و به علت پایین آمدن قند خون، احساس گرسنگی به شخص دست می دهد. این امر موجب کور شدن اشتها برای مصرف غذای اصلی می شود و تمایل فرد به مصرف هله هوله و مواد غذایی چرب و شیرین که پرکالری و فاقد ارزش تغذیه ای هستند افزایش می یابد که نتیجه آن بروز کمبودهای تغذیه ای و اختلالات ناگوار ناشی از آن و بعلاوه چاقی و عوارض حاصله خواهد بود .

- مصرف غلات بدون سبوس که این روزها در بین اقشار جامعه رواج زیادی دارد، متأسفانه برای سلامت انسان مفید نیست، زیرا آسیاب کردن غلات موجب کاهش چشمگیر در خواص تغذیه ای این مواد غذایی می شود .

غلات با سبوس (آسیاب نشده) حاوی ارزش تغذیه ای بالایی هستند و از منابع غنی برخی از ویتامین های گروه B و ویتامین E محسوب می شوند، در ضمن حاوی اندازه قابل توجهی فیبر غذایی می باشند. فیبر غذایی در پیشگیری از بیماری های شایع عصر ما و حتی در کنترل و یاری به بهبود بسیاری از اختلالات مؤثر است .

- یکی دیگر از عادات نامناسبی که این روزها در جامعه ما رواج دارد ، خوردن شیرینی یا انواع مواد شیرین بعد از صرف غذا است .

بسیاری از افراد معتقدند که مصرف مواد شیرین بعد از غذا، به هضم غذا یاری می کند و از ایجاد نفخ و سنگینی دستگاه گوارش جلوگیری می کند. این عقیده صحیح نیست. چنانچه برخی اشخاص نمی توانند غذا را به خوبی هضم کنند، لازم است توجه داشته باشند که دچار مسائل گوارشی یا آشفتگی های روحی و استرس به خصوص به هنگام غذا خوردن می باشند، بنابراین باید ابتدا ریشه ها و علل ایجاد کننده مشکل را پیدا کنند و سپس در پی برطرف آن برآیند. یک شخص سالم و طبیعی به طور معمول می تواند غذا را به خوبی هضم و جذب نماید و احتیاجی به مصرف قرص یا مواد خاص جهت هضم غذا ندارد، زیرا عمل هضم و جذب از واکنش های طبیعی بدن است .

* بهتر است برای هضم مناسب غذا، نزدیک به وعده های اصلی غذایی، از هیچ ماده خوراکی به اسم میان وعده استفاده نشود و میان وعده ها با فاصله کافی با غذای اصلی میل شوند .

* از مصرف مایعات زیاد همراه غذا خودداری شود .

* ورزش و تحرک جسمی کافی و مناسب، از عوامل مهم جهت بهبود هضم و جذب مواد غذایی می باشد.

* استرس فاکتور مهمی است که می تواند موجب اختلال در هضم و جذب مواد غذایی بشود. افرادی که در معرض آشفتگی های روحی قرار دارند. به طور معمول دچار اختلالات گوارشی، احساس سنگینی، درد و نفخ در دستگاه گوارش می باشند. یبوست هم از دیگر عوارض حاصل از استرس است که در برخی افراد عصبی بروز می کند .

استرس ، به خصوص به هنگام صرف غذا می تواند موجب ناراحتی های گوارشی و اختلال در هضم و جذب مواد غذایی بشود .

عادت به مصرف مواد شیرین پس از صرف غذا می تواند موجب افزایش وزن و چاقی، افزایش فشار خون، افزایش چربی های نامطلوب خون و پوسیدگی دندان ها شود .

- یکی از باورهای بسیار نادرست و مضری که در فکر برخی افراد وجود دارد این است که نباید همراه غذا سبزی یا سالاد مصرف شود، زیرا موجب حجیم و عظیم شدن معده و درنتیجه چاقی می شود .

این تصور به هیچ وجه صحیح نیست. مصرف سبزی و سالاد همراه غذا نه تنها موجب چاقی نمی شود ، بلکه به علت حجیم بودن، باعث پر کردن معده شده و از پرخوری پیشگیری می کند، بنابراین یکی از عوامل مهم در پیشگیری از چاقی و کاهش مناسب وزن، گنجاندن سبزی و سالاد در برنامه غذایی روزانه در وعده های ناهار و شام است .

سبزی و سالاد علاوه بر جلوگیری از پرخوری، تأثیر مهمی در پیشگیری از بسیاری از بیماری های مزمن شایع در قرن حاضر دارند .

اختلالاتی مانند چاقی، افزایش فشار خون، افزایش چربی های نامطلوب خون، عوارض قلبی - عروقی، سکته های قلبی و مغزی، دیابت، انواع سرطان و برخی امراض دیگر، امروزه شیوع گسترده ای در جوامع مختلف دارند. مصرف فیبر غذایی که در سبزی و سالاد به اندازه قابل توجه وجود دارد، در پیشگیری از این بیماری ها تأثیر مهم و چشمگیر داشته و در حفظ سلامت انسان بسیار مؤثر است، بنابراین حذف سبزی و سالاد از برنامه های غذایی روزانه می تواند لطمات مهمی به سلامت شخص وارد سازد.

- یکی دیگر از عاداتی که بسیاری از افراد از آن پیروی می کنند، مصرف آب یا سایر آشامیدنی ها به اندازه زیاد همراه غذا است. این قبیل افراد اظهار می کنند که چنانچه با غذا مایعات میل نکنند، غذا از گلویشان پایین نمی رود. این حالت صرفاً یک تصور واهی است که به علت عادت به مصرف مایعات همراه غذا در انسان بروز می کند .

گفتنی است که فقط در صورت انسداد مری به علت بیماری و یا به علت انقباض عصبی مری این عارضه رخ می دهد و در یک شخص سالم و در حالت طبیعی، جهت بلع غذا، احتیاجی به مصرف مایعات نیست. مصرف مایعات زیاد همراه غذا، موجب رقیق شدن شیره های گوارشی می شود و در نتیجه شیره های گوارشی عملکرد خود را جهت هضم غذا از دست می دهند، به این ترتیب غذا به خوبی هضم نمی شود و اندازهی از مواد غذایی مصرفی، به قسمت های پایین روده منتقل شده و به علت تخمیر، در دستگاه گوارشی ایجاد نفخ می کنند. در این حالت، اشکالات زیادی در شخص بروز می کند، از جمله آنکه قسمت مهمی از مواد غذایی، بدون آنکه جذب شود از بدن دفع می شود و چنانچه این امر ادامه یابد، موجب بروز کمبودهای غذایی و سوء تغذیه در فرد خواهد شد .

عارضه دیگری که باعث آزار و ناراحتی شخص می شود، بروز نفخ و سنگینی دستگاه گوارش، دل درد و سایر اختلالات گوارشی است .

به این ترتیب می بینیم عادات و رفتارهای غلط و نامناسب تغذیه ای تا چه حد می توانند به سلامت انسان لطمه بزنند و شخص را در معرض انواع بیماری ها و اختلالات مختلف قرار دهند .

منبع: دنیای تغذیه 97منبع: راسخون