خنجر قند پنهان! - بانیما

به گزارش روزنامه جام جم، بیماری های مختلف با توجه به ویژگی هایی که دارند، ممنوعیت هایی هم برای آنها تعریف می گردد تا افراد با دردسر کمتری بتوانند دوره بیماری را سپری نمایند. در این میان با بعضی بیماری ها به علت خاصیتی که دارند باید با دقت بیشتری برخورد کرد. یکی از این بیماری های حساس، دیابت است که طبق جدیدترین آمار ارائه شده در سال 2021 چیزی حدود 537 میلیون نفر در جهان مبتلا به این بیماری مزمن هستند و پیش بینی می گردد با افزایش فرایند چاقی، اضافه وزن و کاهش تحرک بدنی در افراد، این آمار تا سال 2030 به 643 میلیون نفر افزایش یابد. بنابراین، اهمیت این بیماری به حدی است که محققان نسبت به رعایت تغذیه بسیار توصیه نموده اند. این افراد باید مراقب کوچک ترین رژیم غذایی خود باشند. اگر چندی پیش شاهد برنامه خندوانه بوده باشید، یکی از پزشکان که مهمان برنامه بود، پیرامون وجود قند در مواد غذایی صحبت کرد که باعث واکنش شماری از متخصصان تغذیه نهاده شد. اما آن چه حائز اهمیت است، توجه به این مسأله است که همه افراد و به ویژه مبتلایان به دیابت باید نسبت به رژیم غذایی خود حساس بوده و مراقب باشند.

نوشیدنی های شیرین

نوشیدنی های که با شکر شیرین شده باشند، بدترین انتخاب برای بیماران مبتلا به دیابت است. این نوشیدنی ها مملو از کربوهیدرات است؛ به طوری که یک نوشابه 354 میلی لیتری حاوی 38 گرم کربوهیدرات است یا لیموناد 45 گرم کربوهیدرات دارد. این نوشیدنی ها مملو از فروکتوز هستند که با ایجاد مقاومت انسولینی و بروز دیابت، رابطه مستقیم دارد. در نتیجه مصرف این نوشیدنی ها خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش می دهد. از طرفی، حجم بالای فروکتوز در این نوشیدنی ها منجر به تغییر متابولیک بدن می گردد که چاقی شکمی، مقدار کلسترول و تری گلیسیرید را افزایش می دهد. استفاده از این نوشیدنی های شیرین نه تنها برای مبتلایان به دیابت بلکه برای عموم مردم و به ویژه افراد در معرض خطر هرگز توصیه نمی گردد.

نان سفید، برنج و پاستا

امروزه غالب تغذیه ما را نان سفید و برنج تشکیل می دهد و تقریبا وعده ای نیست که از این ماده غذایی همراه با غذا استفاده نکنیم. مصرف نان و دیگر مواد غذایی حاصل از آرد سفید تصفیه شده به طور قابل توجهی سطح قند خون را در مبتلایان به دیابت نوع یک و دو افزایش می دهد. بعلاوه پاستا و برنج هم به همان مقدار می توانند قند خون را بالا ببرند. غذاهای حاوی کربوهیدرات نه تنها باعث افزایش قند خون می گردد بلکه عملکرد مغزی را در مبتلایان به دیابت نوع دو و نقایص مغزی کاهش می دهد. غذاهای فرآوری شده به علت فیبر پایینی که دارند، به جذب قند در جریان خون یاری می نمایند؛ به طوری که جایگزینی مواد پرفیبر با غذاهایی که فیبر پایینی دارند، سطح قند خون را پایین می آورد. افزایش مصرف فیبر بعلاوه باعث بهبود میکروبیوتای روده و بهبود مقاومت انسولینی می گردد.

سیب زمینی

از سیب زمینی سرخ شده نمی گردد گذشت اما برای همه افراد - به ویژه مبتلایان به دیابت - این خوراکی خوشمزه مضر است. به طور کلی سیب زمینی به خودی خود سرشار از پتاسیم است که در کربوهیدرات ها به وفور یافت می گردد. یک سیب زمینی میانه حدود 35 گرم کربوهیدرات دارد که منشأ 4/2 گرم آن از فیبرهاست. زمانی که سیب زمینی در روغن سرخ می گردد، قند خون را بیشتر از حد معمول افزایش می دهد. به طور کلی، کربوهیدرات موجود در سیب زمینی پس از خورده شدن به قند تجزیه شده و وارد جریان خون می گردد و در نتیجه، قند خون افزایش می یابد.

قند و شکر

مواد غذایی شیرین، مقادیر بالایی قند و کربوهیدرات هایی با کیفیت پایین دارند که اغلب ارزش غذایی خاصی نداشته و باعث بالارفتن قند خون می گردد. مواد قندی باعث افزایش وزن و بالارفتن خطر بیماری های قلبی و سکته می گردد. غذاهایی که قند خون بالا دارند مانند دونات، انواع کیک و کلوچه و حتی خمیر پیتزا، بسیاری از سس ها و ترکیبات آنها، شیرین نماینده ها، آبنبات، عسل و ماست های میوه ای حاوی مقادیر بالایی قند هستند که قند خون را بالا برده و برای مبتلایان به دیابت توصیه نمی گردد.

شیرین نماینده های مصنوعی

با این که عده ای به بیماران مبتلا به دیابت توصیه می نمایند از نوشیدنی هایی حاوی شیرین نماینده های مصنوعی استفاده نمایند اما محققان بر این باورند که این مواد به رغم کالری پایینی که دارند، اثر منفی بر افزایش قند خون و بالابردن مقاومت انسولینی دارند. بنابراین، مبتلایان به دیابت به هر شکلی، مجاز به مصرف این قبیل نوشیدنی ها نیستند.

پروتئین های ممنوعه

در مبتلایان به دیابت، انتخاب نوع پروتئین مناسب بستگی به این دارد که آن ماده پروتئینی تا چه مقدار حاوی چربی و کربوهیدرات باشد. مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین و چربی بالا، منجر به اضافه وزن و بالارفتن کلسترول می گردد. حتی مصرف مقادیر پایین گوشت قرمز خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد. یافته های اخیر نشان می دهد مصرف روزانه 50 گرم گوشت قرمز یا ماهی خطر ابتلا به دیابت را یازده درصد افزایش می دهد. با این حال مصرف گوشت سرخ نموده و نمک سودشده، گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس و هات داگ، دنده و سایر قسمت های چرب گوشت، گوشت مرغ همراه با پوست و ماهی سرخ شده خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد.

مواد لبنی کم چرب در اولویت باشد

مواد لبنی سرشار از پروتئین و در کنار آن حاوی کلسیم و ویتامین های مهم هستند. اما فرآورده های لبنی بعلاوه مقادیری هم قند دارند که با نام لاکتوز شناخته می شوند. بنابراین محققان توصیه می نمایند مبتلایان به دیابت، لبنیات را کنترل شده مصرف نمایند. برای مثال بهتر است شیرهای گیاهی را جایگزین شیرهای لبنی نمایند. برترین جایگزین ها، شیر سویا، شیر برنج، شیر نارگیل، شیر بادام و شیر جو است. شیرهای گیاهی حاوی مقادیر پایین تری از مواد قندی در مقایسه با شیرهای لبنی هستند. محققان توصیه می نمایند لبنیات کم چرب را جایگزین انواع پرچرب کنید؛ چربی های بالای اشباع مقاومت انسولینی را تشدید می نماید. همه افراد مجازند تنها پنج تا شش درصد از کل کالری روزانه خود را از چربی های اشباع دریافت نمایند و این امر برای بیماران مبتلا به دیابت، از اهمیت بالاتری برخوردار است. بنابراین بهتر است انواع شیر، ماست، دوغ و سایر مواد لبنی را از نوع کم چرب آن انتخاب نمایند.

مراقب قندهای طبیعی هم باشید

عده ای بر این باورند که مصرف قندهای طبیعی مانند خرما یا عسل مسئله ای برای مبتلایان به دیابت ندارد و بدون هیج محدودیتی می توانند آنها را مصرف نمایند اما باید به این مسأله توجه نمایند که درست است شیرین نماینده های طبیعی مانند عسل سالم تر هستند اما مصرف کنترل نشده آنها هم می تواند باعث افزایش شدید قند خون گردد.

لیموترش

یکی دیگر از موادی که حرف و حدیث های زیادی درباره مصرف آن وجود دارد، لیموترش است. بعضی بر این باورند که لیموترش قند خون را افزایش می دهد. بنابراین مصرف آن در مبتلایان به دیابت توصیه نمی گردد اما محققان بر این باورند که مصرف لیمو به رغم حجم بالای ویتامین C و فیبر محلولی که دارد، به تنهایی برای مبتلایان به دیابت مفید است. از طرفی این ماده غذایی شاخص گلیسمیک و قند پایینی دارد و در نتیجه قند خون را کاهش داده و مصرف آن پس از غذا سطح انسولین خون را کاهش می دهد. البته به علت این که لیمو حاوی مقادیر هر چند اندک قند است، به همه افراد و به ویژه مبتلایان به دیابت توصیه می کنیم در مصرف آن صرفه جویی نمایند.

آبغوره

بر خلاف بعضی ادعاهایی که در خصوص مصرف آبغوره از سوی مبتلایان به دیابت مطرح می گردد، آبغوره که جوشانده آب انگور است، قند بسیار پایینی دارد و در طب سنتی از این ماده در درمان دیابت استفاده می گردد. از آنجایی که غوره ماده ای چربی سوز است، باعث کاهش وزن می گردد. از این رو، پایین آمدن خطر چاقی، احتمال ابتلا به دیابت را نیز کاهش می دهد و در نتیجه به جلوگیری از ابتلا به دیابت نیز یاری می نماید، اما در هر حال توصیه می کنیم همه افراد از جمله مبتلایان به دیابت در مصرف آبغوره زیاده روی ننمایند.