قلعه فلک الافلاک خرم آباد؛ دژی به عظمت قوم لر - بانیما

خبرنگاران | سرویس گردشگری - قلعه فلک الافلاک یادگار دوران ساسانیان بر روی یک تپه قدیمی در مرکز شهرستان خرم آباد مرکز استان لرستان واقع شده است. این قلعه جزء آثار معدود باستانی محسوب می گردد که در مرکز شهر خرم آباد نهاده شده است. خوشبختانه این قلعه بی نظیر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قلعه فلک الافلاک با یک جلوه با عظمت و زیبا که از خشت، سنگ، آجر، گچ و آهک ساخته شده است، به عنوان یک شاهکار معماری در جهان شناخته می گردد. با توجه به قدمت قلعه باید اعتراف کرد که این قعله باستانی به خوبی پابرجا مانده است تا امروزه یکی از جاذبه های اصلی گردشگری و باستانی کشور محسوب گردد.

ویژگی های ساختاری قلعه فلک الافلاک

قلعه فلک الافلاک بر روی یک تپه در ارتفاع 23 متری از سطح شهر خرم آباد نهاده شده است، بنابراین این قلعه کاملا بر روی شهر اشراف دارد. مساحت کلی قلعه 5300 متر مربع است. بنا بر وجود هشت برج واقع در اطراف قلعه شکل کلی آن یک هشت ضلعی نامنتظم است که دیوار هایی به بلندی 5 متر دارد. قلعه فلک الافلاک از سمت شمال به خیابان قلعه فلک الافلاک، از سمت شرق و جنوب غربی به رودخانه و از سمت غرب به خیابان و محله دروازه برجی محدود شده است. این قلعه در طول تاریخ، دستخوش تغییرات بسیاری شده است، به عنوان مثال در گذشته قلعه فلک الافلاک تنها یک صحن یا حیاط داشته است. اما با تغییرات اجرا شده در قلعه و ساخت اتاق ها در اطراف صحن اصلی امروزه شاهد دو صحن در قلعه هستیم.

در صحن اول با ابعادی بیش از 22.5 در 31 متر شاده هشت اتاق هستیم. در ضلع شمالی این صحن، یک حمام وجود دارد که تا همین اواخر از آن استفاده می شده و هنوز می توان آثاری از آن را مشاهده کرد. در نزدیکی حمام و در ضلع شمال شرقی صحن اول، یک چاه آب قدیمی به عمق 40 متر حفر شده تا آب مورد احتیاج قلعه و حمام تأمین گردد. امروزه نیز در این چاه آب وجود دارد. بعد از عبور از یک راهروی 22 متری وارد صحن دوم با ابعاد 12 در 29 متری می شویم که در اطراف آن 16 اتاق نهاده شده است. امروزه در صحن دوم موزه مردم شناسی برپا می گردد. بهتر است اشاره کنیم، هر دو صحن موجود در قلعه توسط چهار برج از چهار طرف احاطه شده اند. در زیر قلعه چشمه آب بزرگی معروف به چشمه گلسان نهاده شده است که از دامنه های شمالی تپه سرچشمه می گیرد.

مطالب مرتبط:

• دریاچه گهر نگین گردشگری لرستان
• سوغات لرستان از خوراکی تا صنایع دستی

تاریخچه قلعه فلک الافلاک

قلعه فلک الافلاک در طول تاریخ خود با نام های دژ شاپور، قلعه خرم آباد، کاخ اتابکان، دوازده برج و در آخر با نام قلعه فلک الافلاک شناخته می شده است. با این وجود تا کنون مدارک معتبری در خصوص تاریخچه این قلعه پیدا نشده است؛ اما بنا به تحقیقات صورت گفته توسط کارشناسان مربوطه، گویا بنای اولیه این قلعه در دوران شاپور اول ساسانی و در قرن سوم میلادی در کنار شهر کهن شاپور خواست بنا شده است. قلعه فلک الافلاک ابتدا با ساختاری دو لایه و خشتی همراه با دوازده برج بنا شده است که از بقایای آن تنها دو برج شمال غربی و جنوب شرقی قلعه باقی مانده اند. اما این قلعه در طول تاریخ دچار تغییر و تحول بسیاری شده و با گذشت زمان به خصوص در دوران صفویه و قاجار قسمت هایی به آن اضافه شده است. در متون تاریخی می توان قلعه را با ویژگی های قلعه فلک الافلاک در دوران صفویه با نام دژ شاپور متناسب دانست.

آنچه در متون تاریخی مشاهده می گردد بازسازی قلعه در قرن چهارم است. در این زمان، با توجه به قرار دریافت قلعه در ارتفاع، فلک الافلاک به یک موقعیت استراتژی در دوران حکومت بردین حسنویه تبدیل شده است. این قلعه در زمان آل بویه مانند دیگر دوران ها بسیار مورد توجه نهاده شده است. جالب است بدانید قلعه فلک الافلاک در زمان حکومت خاندان بدر کاربرد خزانه را داشته است. در قرن ششم هجری با ساخت شهر جدید بر روی ویرانه های شهر شاپور خواست - خرم آباد کنونی - قلعه در وسط شهر نهاده شد. در دوران قاجار قلعه محل اقامت والیان لرستان بوده و در دوران پهلوی به عنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی مورد استفاده نهاده شده است. بنابراین فلک الافلاک علاوه بر تغییرات ظاهری، تغییرات کاربری را نیز تجربه نموده است. در حال حاضر قلعه فلک الافلاک بعد از بازسازی های اجرا شده بر روی آن، با داشتن دو موزه مردم شناسی و باستان شناسی به یک مکان باستانی و گردشگری تغییر کاربری داده است؛ بنابراین با مراجعه به این قلعه فوق العاده زیبا می توان آثار ارزشمند به یادگار مانده از نیاکان لر را در آن مشاهده کرد.

موزه مردم شناسی

در موزه مردم شناسی، می توان انواع لباس های قدیمی، آداب و رسوم کهن و جلوه های فرهنگی و زندگی بومی موجود در منطقه لرستان را در قالب گالری عکس، ماکت های ساخته شده از زنان و مردان عشایر و روستایی، سالن موسیقی، سالن شکار، سالن نان، سالن بافت های بومی، سالن مشاغل و ظروف، سالن نمایش و سالن عروسی و سالن سوگواری مشاهده کرد. همچنین در این موزه سنگ قبرهای جالب باقی مانده از دوران پیشین نیز به نمایش درآمده است که می تواند در نوع خود جالب باشد.

موزه باستان شناسی

در موزه باستان شناسی می توان اغلب اشیا و آثار قدیمی کهن و کشف شده در استان لرستان را شامل مفرغ، ظروف سفالی و سنگی متعلق به هزاران سال پیش از میلاد مسیح را مشاهده نمود. بسیاری از آثار به نمایش گذاشته شده در این موزه مربوط به دوران هخامنشیان است، بنابراین با مشاهده این آثار می توان با فرهنگ و تمدن چند هزارساله لرستان به خوبی آشنا شد. خوشبختانه استقبال از قلعه فلک الافلاک در تعطیلات و مخصوصاً ایام عید بسیار زیاد است و توجه مسئولان به این قلعه باعث شده است مردم سراسر کشور با بخش عظیمی از تاریخ و فرهنگ مردم لرستان آشنا شوند.

دسترسی به قلعه فلک الافلاک

برای بازدید از این قلعه فوق العاده زیبا و باستانی باید به مرکز استان لرستان، شهرستان خرم آباد سفر کنید، هنگام ورود به شهرستان به خوبی می توانید این قلعه را بر فراز تپه ای در مرکز شهر مشاهده نمایید، خوشبختانه در شهرستان خرم آباد انواع اقامتگاه ها و هتل ها برای راحتی گردشگران در نظر گرفته شده است. قلعه فلک الافلاک در طول سال برای بازدید عموم باز است اما بهترین زمان برای بازدید این قلعه؛ ایام عید نوروز و تعطیلات تابستان است.

dorezamin.com: بیاید با هم به دور زمین چرخی بزنیم و همه چیز را از نزدیک ببینیم