از سم نووچوک چه می دانید؟ - بانیما

عبدالرحمن نجل رحیم| اخیرا وقتی الکسی ناوالنی، منتقد سرشناس حکومت روسیه در هواپیما به حالت مرگ افتاد، احتمال مسمومیت او با موادی مرگ زا مطرح شد. با انتقال او به آلمان و آنالیز های بیشتر مسمومیت با سم نووچوک تأیید شد.

نووچوک، همان طور که از نام آن به زبان روسی برمی آید، سم نورسیده ای از نسل چهارم سلاح شیمیایی، وسیله کشتارجمعی در جنگ است که در دوران جنگ سرد در اتحاد جماهیر شوروی و سپس روسیه فعلی به صورت جنگ افزاری شیمیایی به خط فراوری رسید، اما خوشبختانه استفاده نمی شد.

مشابه این سم در طول جنگ دنیای دوم در آلمان نیز برای کشتارجمعی به فراوری انبوه رسیده بود، ولی باز خوشبختانه مورد استفاده قرار نگرفت و سپس نیز طبق معاهده بین المللی قرار بر این شد که نه تن ها مصرف بلکه فراوری و ذخیره سلاح های شیمیایی و بیولوژیک کشتارجمعی موقوف گردد و آنچه در انبار های نظامی موجود است، طبق نظارت دقیق بین المللی نابود گردد.

ولی متأسفانه بعد ها در جنگ ایران و عراق و جنگ داخلی سوریه از سلاح های شیمیایی استفاده شد که فاجعه آمیز بود. اما آنچه امروزه توجه دنیای را به خود جلب نموده، استفاده از سلاح شیمیایی ممنوع نظامی با چراغ خاموش و بی سروصدا، برای کشتن مخالفان نظام حکومتی است که پدیده ای نوظهور و خطرناک به نظر می رسد.

گرچه استفاده از سم نووچوک برای آدم کشی در سطح سیاست بین الملل و امنیت دنیای دارای اهمیت فراوان است، ولی آنچه در این مقاله مورد نظر است، اثرات مهیب یک ترکیب مولکولی سنتتیک در ازهم گسیختن مفاصل حیاتی در گرهگاه های مهم سطوح مختلف بدن ـ. سوژه برای در هم فروریختن زیست ـ. دنیا انسانی است.

نووچوک سمی است از نسل چهارم مولکول های ارگارنوفسفات سنتتیک که می تواند به طورغیر قابل بازگشتی از فعالیت آنزیم استیل کولین ترانسفراز در بدن انسان جلوگیری کند. نوعی کمتر مرگ بار از این سم در حشره کش ها به کار می رود. انزیم استیل کولین ترانسفراز برای تنظیم فعالیت یکی از اساسی ترین انتقال دهنده های اطلاعات عصبی در سرتاسر بدن یعنی استیل کولین ضروری است.

این آنزیم باعث شکسته شدن استیل کولین اضافی می گردد و در تنظیم و تعدیل فعالیت آن برای هماهنگی با سایر فعالیت های شیمیایی و فیزیولوژیک بدن به کار می آید. اما استیل کولین شاید یکی از قدیمی ترین انتقال دهنده های مهم در بدن جانداران روی زمین باشد.

کار این ماده بسته به شرایط و مناسبت مکانی و زمانی، در سیستم های ساده تا پیچیده بیولوژیک، متغیر است؛ بنابراین نمی توان کاری خاص در هر شرایط مکانی و زمانی را به آن نسبت داد. استیل کولین در محیطی ترین بخش بدن انسان یعنی التصاق عصب به عضله ترشح می گردد و باعث انقباضات عضلانی برای حرکات و کنش های ارادی می گردد.

از طرف دیگر در عمیق ترین و بالاترین سطح فعالیت خود در هسته های قاعده ای مغز ترشح می گردد و به وسیله گیرنده های ویژه متعدد گسترده در سرتاسر کرتکس مغز، در فرایند شکل گیری احساس، شناخت و حافظه شرکت دارد.

از طرف دیگر استیل کولین مغز را با تمامی دیگر اعضای بدن به وسیله دستگاه پاراسمپاتیک، (بخشی از دستگاه اتوماتیک) در ساقه مغز و نخاع در پیوندی تنگاتنگ قرار می دهد و باعث انقباضات عضلات در قلب، ریه، احشای شکمی، کلیه و ترشح غدد مختلف و... می گردد؛ بنابراین استیل کولین در همه کنش های انسانی شرکت مؤثر و لازم دارد و فعالیت ضربان ساز حیاتی آن وابسته به فعالیت آنزیم استیل کولین ترانسفراز است.

اما گاهی پیش می آید که به علت اختلال در کار نورون های سازنده استیل کولین یا گیرنده های ویژه متکثر آن اختلال پیش آید. به عنوان مثال در سطح عضلات ارادی در بیماری میاستنی گراو، مجبور می شویم با داروی مهارنماینده به طور موقت و بازگشت پذیر کار آنزیم استیل کولین ترانسفراز را کاهش دهیم و باعث افزایش ماندگاری استیل کولین شویم تا ضعف عضلانی ناشی از بیماری رفع گردد.

همچنین جالب است بدانید که امروزه برای درمان برخی از علائم شناختی و حافظه ای بیماری آلزایمر نیز از مهارنماینده آنزیم استیل کولین ترانسفراز استفاده می کنیم. ولی باید توجه داشته باشیم که این مهارنماینده ها، چون سم نووچوک غیر قبل بازگشت و خطرناک نیستند که تمامی نظام کارساز بدنی را دچار اختلال مرگ بار نمایند، بلکه فقط به طور موقت باعث بالارفتن سطح استیل کولین در مغز می شوند.

چون در بیماری آلزایمر، نورون های سازنده استیل کولین در قاعده مغز کم می شوند. ولی سم نووچوک با ادامه زندگی منافات دارد. این سم عمل آنزیم استیل کولین ترانسفراز را چنان در تمامی بدن دچار اختلال می نماید و استیل کولین را افزایش می دهد که فرد مسموم دچار انقباض عضلانی دائم، تشنج، تنگی نفس شدید، تعرق فراوان، ترشح بزاق، خلط، تهوع و استفراغ، درد و پیچش شکمی، احساس خفگی، تنگی نفس، گرفتگی قلب، قطع تنفس و ضربان قلب و گاه مرگ می گردد.

اگر فرد زنده بماند، تشنج، اختلال سطح هوشیاری و اغما، ازدست دادن قوه شناخت و حافظه می تواند از عوارض طولانی مدت آن باشد. حال می دانیم که همه این ها می تواند با توقف غیر قابل بازگشت عملکرد یک آنزیم به نام استیل کولین ترانسفراز، لازم برای فعالیت طبیعی یک انتقال دهنده شیمیایی نورونی در بدن یعنی استیل کولین، رخ دهد.

سم نووچوک با تمامی فاجعه انسانی ای که به بار می آورد، واقعیتی را به ما گوشزد می نماید و آگاهی ما را به آن جلب می نماید. آن هم درک زنجیره وار و غیرخطی علت و معلولی کارکرد نظام بدن انسان و رابطه غیر قابل تقلیل و غیر قابل انفکاک جزء به کل در سطح عمودی و افقی و مارپیچی آن به طور دوجانبه در تجربیات زندگی است.

به طوری که جزئی کوچک، چون مولکول استیل کولین یا آنزیم شنماینده آن در بدن، فعالیت متنوع و متفاوتی در کلیت بدن، بسته به موقعیت و مناسبات خود پیدا می نماید. جزء های منفک از یکدیگر نیستند که کل را می سازند، بلکه کل هم می تواند در کار همه اجزا در تمامی سطوح دخالت داشته باشد؛ بنابراین اصل در سیستم های پیچیده ای، چون بدن انسان، اهمیت کل در به کارگیری اجزا در نقش های متکثر، در عین حال اثرگذاری فعالیت های نوظهور اجزا در خصوصیات کل است.

از اهمیت این نکته نباید غافل بمانیم که تظاهرات بدنی در هنگام بحران رویارویی با سم نووچوک به شکل دراماتیکی، چون فریادی از عمق وجود جسمانی برای جلب یاری از دیگری است. این خود نشان می دهد که انسان در هیچ شرایطی نمی تواند خود را بدون شریک تصور کند. چون در زیست دنیا انسانی، بدن ـ. سوژه معنای خود را در این شراکت پیدا می نماید.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا