نگاهی به نسل بندی در ادبیات

به گزارش بانیما، در آنالیز ادبیات بعضا به عنوان هایی مانند نسل اول، دوم، سوم و چهارم داستان نویسی برمی خوریم؛ اما این نسل بندی از کجا می آید؟

نگاهی به نسل بندی در ادبیات

به گزارش خبرنگاران، منتقدان و پژوهشگران برای راحتی در مطالعه ادبیات به طبقه بندی آن به روش های مختلف اقدام می نمایند. یکی از این تقسیم بندی ها که بیشتر به لحاظ تاریخی است، نسل بندی ادبیات است؛ مثلا نسل اول و دوم داستان نویسی. اما چه معیارهایی برای این تقسیم بندی ها وجود دارد و آیا با این تقسیم بندی ها می خواهند به این نتیجه برسند که هر دوره ادبیات منحصر به فرد خود را دارد؟ خبرنگاران نظر تعدادی از اهل ادبیات را در این زمینه جویا گردیده است که در پی می آید.

ببینیم با نسل بندی چه چیزی عاید خواننده می گردد

مشیت علایی - مترجم و منتقد ادبی - در این باره می گوید: طبقه بندی بر اساس نسل نوعی طبقه بندی در ادبیات است که منحصر به ایران هم نیست. اصطلاحی است که از غرب گرفته گردیده است، آن ها هم این اعتقاد را دارند و می گویند نسل اول داستان نویسی، نسل دوم داستان نویسی و ...، حتی آن ها خردتر هم می نمایند؛ مثلا می گویند نسل اول داستان های پست مدرن. این طبقه بندی ها اساس و معیار خاصی ندارد و مرزهایش معین نیست و مانند سایر طبقه بندی ها برای راحتی کار پژوهشگران و منتقدان است. البته طبقه بندی به شکل های مختلف هم داریم؛ مثلا شعر قبل از انقلاب و شعر بعد از انقلاب.

او با بیان این که نمی داند چه ملاک هایی را برای نسل بندی ادبیات در نظر گرفته اند، می افزاید: شاید بتوان گفت نسل اول داستان نویسی ما شامل افرادی مانند هدایت و جمال زاده است که بیشتر دید رئالیستی داشتند، در دوره بعد هم ما با مسائل سیاسی روبرو هستیم. من ایرادی در نسل بندی ادبیات نمی بینم به شرطی که این طبقه بندی برای خواننده سودی داشته باشد. ما باید ببینیم با این نسل بندی ها چه چیزی عاید خواننده می گردد.

علایی در ادامه درباره این که هر دوره ادبیات منحصربه فرد خود را دارد یا خیر اظهار می نماید: احتمالا نسل بندی چنین چیزی را در نظر دارد که هر دوره یک ادبیات خاص دارد. نسل بیشتر مفهوم سنی دارد و از نظر مردم شناسی به بازه زمانی 25 تا 30 سال اطلاق می گردد، این طبقه بندی نسل مسلما ناظر به سن نیست بلکه نوعی طبقه بندی تاریخی و اجتماعی است؛ در واقع می خواهد واکنش یک نسل را به جریان های مختلف در ادبیات بسنجد. به نظرم نسل بیشتر جنبه تاریخی دارد و اگر ملاک تاریخی داشته باشد باارزش است؛ یعنی نسل را به عنوان یک برهه از تاریخ درنظر بگیرند نه ملاک های دیگر، زیرا تاریخ بازتاب دهنده مسائل انسانی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی جامعه است.

مقوله نسل ذیل معرفت تاریخی تعریف می گردد

عنایت سمیعی - شاعر و منتقد ادبی - نیز در این باره اظهار می نماید: مقوله نسل را تاریخی می بینم. تاریخ عرصه تغییر است؛ یعنی هیچ واقعه ای اعم از هنری، سیاسی و اجتماعی هرگز دوباره تکرار نمی گردد، شاید ظواهر اموری شبیه هم باشد، اما وقتی وارد تحقیق و آنالیز می شویم می بینیم شعر هر دوره با دوره دیگر یا نقاشی هر دوره با دوره دیگر متفاوت است. به نظرم معرفت ادبی و هنری، معرفت تاریخی است. بنابراین مقوله نسل و تفاوت نسل ها ذیل معرفت تاریخی قرار می گیرد. یعنی شما از شعر دوره تاریخی هرگز به جزئیات آن دوره نمی توانید برسید؛ مثلا ممکن است شعر مشروطه را خوب درک کنید، اما دلیل نمی گردد شعر نیما را هم بفهمید. ظاهرا هر دو شعر و نزدیک به هم هستند. یا اگر شعر نیما را درک کنید دلیل نمی گردد شعر هوشنگ ایرانی را فهم کنید. فهم کلی یک معرفت کلی را برای ما ترسیم می نماید که می تواند چراغ هدایت باشد که ما را وارد یک تونل تاریک می نماید، اما شناخت تونل مستلزم کاوش جزئیات آن تونل است. از طرف دیگر هیچ قاعده از پیش تعریف گردیده در هیچ کدام از علوم انسانی وجود ندارد.

او می افزاید: این موضوع کاملا صحیحی است که هر دوره تاریخی ادبیات مخصوص به خود را می طلبد و فراوری می نماید. در هر دوره تاریخی فضایی بر مبنای ایده هایی که به صورت پراکنده وجود دارد، ایجاد می گردد و کلیتی را تشکیل می دهد که ما بر مبنای آن ایده ها و افکار می گوییم این دوره هنر رئالیستی است یا پست مدرن، در واقع نام گذاری ها تحت تأثیر فضاهایی است که در دوره های تاریخی شکل می گیرد، پس هر دوره ای هنر و ادبیات خود را می طلبد و فراوری می نماید.

سمیعی همچنین می گوید: معتقدم در زمینه هنر پیشینیان چیز زیادی برای خلاقیت آیندگان باقی نگذاشته اند، مثلا خلاقیت حافظ آن قدر عظیم است که هرگز نمی توانید نسل های بعدی را با آن آدم ها مقایسه کنید. فکر می کنم پیشینیان سهم آیندگان را در حوزه هنر خورده اند، یعنی پیش خور نموده اند.

با نسل بندی به نتیجه دلخواه مان نزدیک می شویم

همچنین فرخنده آقایی - داستان نویس- بیان می نماید: با تقسیم بندی ادبیات موافق هستم زیرا با انجام این تقسیم بندی ها می توانیم راجع به مباحث به شکل معین تری صحبت کنیم. اگر این تقسیم بندی ها وجود نداشته باشد مجبور می شویم کلی صحبت کنیم که در این صورت جزئیات نادیده گرفته می گردد. البته با نسل بندی ممکن است همه افراد معین در یک نسل قرار نگیرند و برخی بین نسلی باشند. این تقسیم بندی ها صورت می گیرد تا بحث ها به صورت تئوریک مورد آنالیز قرار بگیرند و تجزیه و تحلیل موضوع را جلو ببرد.

او سپس خاطرنشان می نماید: نقسیم بندی پیش از وقوع موضوع انجام نمی گردد؛ اتفاقی رخ می دهد و کسانی بیرون از آن، موضوع را آنالیز می نمایند. درواقع افراد برای راحتی کار خود نسل بندی می نمایند تا این نسل بندی به آن ها یاری کند ویژگی های یک مقطع را بدانند و دلایل وقوع جریان ادبی را روشن نمایند و بتوانند راجع به آن بحث نمایند. هدف ما از نسل بندی، گروه بندی آدم ها نیست بلکه این است که موضوعات را روشن کنیم. البته این نسل بندی در جامعه شناسی هم وجود دارد.

آقایی در ادامه می گوید: با نسل بندی کردن، ویژگی های دوره های مختلف که باعث فراوری آثار گوناگون گردیده برجسته می گردد، تعدادی از نویسنده ها را نیز به عنوان سرگروه معرفی می کنیم. در واقع این تقسیم بندی ها برای پی بردن به ویژگی ها هر دوره یاری می نماید. مثلا درباره ادبیات جنگ تقسیم بندی نسل اول و دوم وجود دارد زیرا ما نویسنده های 30 ساله ای داریم که درباره جنگ می نویسند، درحالی که آن ها مانند نسل اول جنگ را ندیده اند و تجربیات آن ها را ندارند. در واقع با تقسیم بندی ها به نتیجه دلخواه مان نزدیک می شویم.

نسل بندی امتیازی برای یک نسل خاص نیست

قباد آذرآیین -داستان نویس- نیز درباره موضوع نسل بندی بیان می نماید: زمانی که صحبت از نسل می گردد در درجه اول سن و سال را در نظر می گیرند و امتیازی برای یک نسل خاص نیست. بیشتر معیار زمان مدنظر است. نسل اول ادبیات ما جمال زاده و هدایت و ... هستند و بعد نسل های دیگر. الان هم نزدیک به نسل چهارم داستان نویسی هستیم. از نظر من جنبه زمانی و زیست شناسنامه ای نویسنده مورد نظر است.

او همچنین می گوید: ادبیات و هنر تجلی حوادث اجتماعی و تاریخی یک دوره است. بنابراین می توانیم بگوییم هر دوره ادبیات خاص خود را دارند؛ مثلا نویسنده های نسل اول نمی توانند درباره رایانه صحبت نمایند چون این موضوع متأثر از زمان است.

ندا ولی پور، خبرنگار خبرنگاران

منبع: خبرگزاری ایسنا
انتشار: 17 بهمن 1397 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: banima.ir شناسه مطلب: 766

به "نگاهی به نسل بندی در ادبیات" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "نگاهی به نسل بندی در ادبیات"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید